Balon Mu Yoksa İnsanlığın Geleceği Mi? Kripto Para Nedir?

Finans Mühendisi yazdı. 1 Şubat 2021 244 okunma

Bildirimlere izin ver

Hayatımıza Bitcoin ile giren kripto paralar, finans haberlerinde önemli bir yer işgal etmeyi sürdürüyor. Gün geçmiyor ki ekonomi haberlerine değeri arşa yükselmiş kripto para birimi haberi çıkmasın! Hal böyle olunca kripto para dünyası kısa vadede zengin olmak isteyenlerin dünyası haline gelmekte ve muhafazakar yatırımcılar, “Lale Soğanı Balonu” ve “Emlak Balonu” örnekleri sebebi ile dijital paralardan uzak durmaktadır. Peki, kripto para deyince ne anlamak geliyor? İnsanlığın geleceğinde kripto paralar mı var? Kripto paraları tanımaya başlamadan önce arkalarında var olan Blockchain teknolojisini öğrenmek isterseniz, Blockhain teknolojisi nedir, nerelerde kullanılır isimli yazımız tam size göre!

Kripto Para Nedir?

Nakde alternatif bir takas aracı olarak tasarlanan kripto para birimleri, kriptografi adı verilen şifreleme teknikleri ile işlem güvencesi alınmış dijital varlıklara karşılık gelir. Günümüzde devlet başkanından, küçük yatırımcılara kadar herkesin gündeminin ilk maddesinde yer alan kripto paralar, sanal para birimi olarak da ifade edilebilir. Kripto para çalışma mantığını oturtmak isteyen okurlarımız için kısaca kriptoloji biliminin de işlevine değinmek faydalı olacaktır.

Kriptoloji Nedir?

Özel bir tür şifreleme bilimi olarak tanımlanabilen kriptoloji bilimi, kripto paralar ile yapılan işlemlerin güvenliğini sağlamak adına kullanılır. Mesajların güvenli bir ortamda deşifre edilmeden alıcıya iletilmesi amacı ile kullanılan kriptoloji, kriptoların güvenli bir ortamda transferi işlevini üstlenir. Kriptoloji ile şifrelenmiş kripto paralar alıcıya gönderilir ve bu şifreleme sistemi çözülerek alıcıya gönderilen kripto paralar ortaya çıkar.

Kripto Para Tarihi Hangi Yıllara Dayanır?

Adını ilk kez 2009 yılında Satoshi Nakamoto tarafından yaratılan Bitcoin ile duyduğumuz kripto paraların tarihi daha eskiye dayanır. Bitcoin günümüzde ne kadar başarılı ve tutarlı bir proje olsa da kripto para tarihi başarısızlık dolu birkaç projeye sahiptir. Başarısızlıktan öte, bu girişimleri sahtekarlık olarak nitelendirmek daha doğru olacaktır.

Teknoloji çağlarına girdiğimiz 90’lı yıllar, dijital para birimi oluşturma fikirlerinin de popüler olduğu dönemlere denk geliyor. Bu alanda Flooz, DigiCash ve Beenz gibi sistemler geliştirilerek dijital para adımları atılsa da bahsi geçen projelerin tamamı çeşitli sebeplerle başarısız oldu. Her birisi Bitcoin geliştiricisi Satoshi Nakamoto düşünselinde önemli bir dönüm noktasını oluşturan bu projeler, üçüncü elden bir yaklaşım geliştirilme düşüncesini katkı sağlayarak BTC’nin açık kaynak kodlu bir proje olarak yazılmasına yol açtı.

Kripto Para Özellikleri Nelerdir?

Kripto paralara karşı insanların mesafeli olma sebepleri arasında, dijital varlıkların sahip olduğu özellikler de gelmektedir. Kara para aklamada kullanıldığı konusunda en çok eleştiri alan kripto para özelliği, merkeziyetsizliktir. Herhangi bir grup ya da otoritenin etkisinde bulunmayan kripto paralar, pek çok yatırımcı tarafından karşılarında bir muhatap bulunmaması endişesi ile olumsuz bir ilk izlenime yol açmaktadır. Geleneksel takas aracı kavramının oldukça dışında kalan bu özellikle birlikte kripto paralar, minimum şu koşulları sağlamaktadırlar:

- Merkeziyetsiz

- Kullanıcı kimlik bilgilerinin saklanması

- İşlem ve ağ güvenliğinin matematiksel formüller ile korunması

- Transfer işlemlerinin hızlı ve düşük maliyetli olması

Kripto Paralar Nasıl Çalışır?

Kripto paraların sanal bir varlık olması ilk kez kullanacak herkesin kripto paraların çalışma mantığı sorgulamasını yapmasına yol açar. Kripto paralar, nakde alternatif olarak ortaya çıkmış ve geleneksel bankacılık sistemine göre oldukça fazla avantajlara sahip yeni nesil takas aracıdır. Herhangi bir merkezi otoriteden bağımsız olarak çalışan kripto paralar, esasen dijital bir kayıt tutma yöntemi olarak geliştirilmiştir.

Dijital formda simgeye sahip kripto paralar, sermaye yaratma ve aktarma işlemlerinde gelişmiş matematikten yararlanılır. Çoğaltılmaları ve tekrar kullanılmaları ile birlikte kullanıldıkları ağın güvenliği madenciler tarafından sağlanır. Sistem böylece ağdaki kayıtları sağlıklı bir şekilde tutarak, madencilere verilen ödül doğrultusunda yeni kripto para arzını da gerçekleştirmiş olur.

Kripto Para Madenciliği Nedir?

Kripto paraların üretimi işlemi madencilik adı verilen bir işlem sonucu gerçekleşir. Kripto para madenciliği esasen, güçlü cihazlar ile matematiksel problemleri çözmeye dayalı yapılan işlemler ile yapılır. İnternet bağlantısı ve güçlü bir işlemci gücüne sahip madencilik cihazları ile kripto para çıkartma işleminde görev alabilir, sağladığınız katkı oranında madencilik ödülü kazanabilirsiniz.

Minig adı da verilen madencilik sürecinde yapılanlar, esasen kripto para ağında yapılan karmaşık transfer işlemlerinin onaylanmasıdır. Güçlü cihazlar ile çözülen matematiksel problemler sonrası ağda gerçekleşen transferler bloklarda bir araya getirilir ve farklı bir blokla birleştirilerek blok zinciri (blockchain) oluşturulur. Her tamamlanan blok sonrası madenciler, işlem yaptıkları kripto para cinsinden blok ödülü alırlar. Alınan blok ödülleri ise yeni piyasaya sürülen kripto paradır.

Kripto Paralar Yasal Mı?

Kripto paralar her ne kadar her ülkede serbestçe alınıp satılıyor gibi görülse de yasalarla aralarının pek iyi olduğunu söylemek doğru olmayacaktır. Merkeziyetsiz yapıları sebebi ile bazı ülkelerde tamamen yasaklanan kripto paralar, henüz yasaklanmamış olsa da Türkiye gibi bazı ülkelerde yasal statüye sahip değildirler.

Kripto paralarla ilgili akla ilk Bitcoin yasal mı sorusu gelir. Tüm dünyada Bitcoin’i yasal olarak kabul eden ülkelerle birlikte BTC’yi yasaklayan ülkelerin de var olduğu bilinir. Türkiye’de ise Bitcoin ve diğer kripto paralar için yasal bir düzenleme bulunmamaktadır. Kripto paralar yasaklanmadığı için alım satım sebebi ile tarafınıza ceza kesilmesini gerektirecek herhangi bir sebep bulunmamaktadır.

Kripto Paralar Güvenilir Mi?

Kripto paraların merkeziyetsiz yapısı akıllara hep kripto paraların güvenilirliği konusunu getirmektedir. Kripto paraları savunan pek çok kişi ise tam da merkeziyetsiz olmaları sebebi ile kripto paraların güvenilir olduğunu savunmaktadır. Bu konuyu şu örnekle açıklamak gereklidir.

Para örneğinden giderek takas araçlarının güvenliği önündeki en büyük riskin, iki kere harcanma olduğunu söyleyebiliriz. Her ülkenin merkez bankası, basılan bir banknota verdiği seri numarası ile iki kere harcanma riskini ortadan kaldırır. Kalpazanlık olarak adlandırılan para basma işlemleri ise ülkelerin kolluk güçlerince önlenerek geleneksel para birimlerinin güvenliği sağlanmış olur. Bir otoritenin varlığı her ne kadar para güvenliğini sağlıyor görülse de bahsi geçen otorite, aynı zamanda sermayeyi kontrol etme gücüne de sahiptir. Pandemi döneminde Amerikan Merkez Bankası (FED) tarafından yapıldığı gibi alınacak gevşek mali politika kararları, dolaşımdaki para arzını artırarak tasarruf sahiplerinin elindeki nakdi değersizleştirebilmektedir.

Kripto paralarda ise dominant bir gücün ya da otoritenin bulunmaması, sermayenin kontrol edilme riskini ortadan kaldırır. Kripto para arzı sözleşme ile sınırlandırılmıştır ve ağda yapılan işlemler ile iki kere harcamaya karşı ağın güvenliği, madenciler tarafından sağlanır. Kripto paralarda kalpazanlık riski bulunmazken, hack’lenme riski ve saldırı olasılığı güvenliği tehdit eden en önemli iki sorunu oluşturur.

Kripto Paraların Avantajları Nelerdir?

Kripto paraları geleceğin para birimi olarak gören pek çok kişi, geleneksel bankacılık sisteminin değişeceğine inanmaktadır. Kripto paraların sahip olduğu avantajlar onları bu şekilde düşünmeye iterken, geleneksel finans temsilcileri ve hükümetler ise kripto paraların avantaj olarak düşünülen özelliklerini dezavantaj olarak değerlendirmektedirler. Piyasanın kabul ettiği varsayımlar doğrultusunda kripto paraların avantajlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

- Herhangi bir ülkenin tekelinde olmaması sebebi ile ülkelerin ekonomilerinden etkilenmez.

- Kullanıcıların yaptıkları işlemlerde kimlik bilgilerine ihtiyaç duyulmaması mahremiyet sağlar.

- Kripto para hesaplarının dondurulması ve askıya alınması söz konusu değildir.

- Geleneksel para transfer yöntemlerine göre hızlı ve ucuzdur.

Kripto Para Nasıl Alınır ve Satılır?

Kripto paraların alım ve satımı, kripto para borsalarından gerçekleştirilir. Kripto para borsalarından açacağınız hesap ile temin edeceğiniz kripto para cüzdanı, alım ve satım yapabilmek için ihtiyacınız olan ilk envanterdir. Güvenilir kripto para siteleri üzerinden hesap açarak cüzdana sahip olmanın ardından, bahsi geçen borsalara para transferi gerçekleştirerek kripto para satın alabilirsiniz.