Kalimba Nasıl Çalınır? Gereken Özellikler Nelerdir?

Cahil Uzman yazdı. 10 Şubat 2022 327 okunma

Kalimba nedir son zamanların en çok merak edilen sorularından biridir. Belki bu kelimeyi ilk defa duyduğunuz için merak ediliyor olmasına şaşırabilirsiniz. Ancak yalnız değilsiniz, kalimba hakkında yeterli bilgiye çok az kişi sahip. Hatta ismini ilk kez duyanlar da azımsanmayacak kadar fazladır. Kalimba, kısaca, Afrika’nın güney bölgelerinde ortaya çıkan ve dışarıdan kullanımı zor görünse de aslında oldukça basit olan müzik aletidir. Yani Zimbabwe’nin Shona halkı için geleneksel çalgı niteliğinde olan bu enstrüman bizler için hobi haline gelebilir.

Kalimba Nedir?

En genel tanımıyla Kalimba, diğer ismiyle Mbria, Güney Afrika’da ortaya çıkan, metal çatalları bulunan tahtadan ibaret olan ve baş parmaklarla çalınan geleneksel müzik aletidir.

Kalimba Nasıl Keşfedilmiştir?

Kalimbanın keşfinin hikayesi için çok da geçmiş zaman sayılmayan 20. yüzyıla doğru yolculuğa çıkmak gerekir. Günümüzde bu enstrümanın dünyaca tanınmasını ve sevilmesini sağlayan Hugh Tracey o zamanlarda Afrika’nın kırsal kesimlerinde seyahat eden İngiliz müzik aşığıdır. Bölgedeki seyahati esnasında, pek çok geleneksel Afrika müziğine aşina olur. Bu müziğin eşsizliği ve güzelliğini hayranlıkla izler.

İşte bu beş yıllık Afrika serüveninde özel olarak beğendiği müzik aleti, daha sonrasında ''başparmak piyanosu’’ olarak adlandırılacak kalimbadır. Tracey bu ilginç enstrüman hakkında detaylı bilgi aldıktan sonra kendisi de üretime geçmek ister. Ancak müzik aletinin Batı’da daha çabuk ünleneceğine inandığı ismi ‘’kalimba’’ olur. 1950’lerin sonunda kurduğu şirket üzerinden kalimbayı Batı Amerika’da satmaya başlar. Çok kısa zaman içerisinde, 1960’ların başında enstrüman batı ABD’den başlayarak yavaş yavaş tüm dünyaya yayılarak satılmaya başlar.

Kalimba Nasıl Çalınır?

Kalimbanın sesi çok güzel ve çalması da zor değil diyoruz. Peki o zaman neden başlamıyoruz? Büyüleyici sesini ruhunuzda hissetmek üzere kalimba çalmayı öğrenmek için şu adımları izleyebilirsiniz:

  • Akort

Kalimba çalmayı düşünüyorsanız, ilk olarak müzik aletinin ayarlarından ve tamamen doğru sesler çıkaracağından emin olmalısınız. Daha sonra rahatlıkla kendi ezgilerinizi meydana getirebilirsiniz. Yardımcı olması için internette yer alan kalimba akort videolarından yararlanabilirsiniz.

  • Tutuş

Kalimba çalmayı öğrenmek için ilk adım, hatta akorttan bile önceki adım, elbette onu nasıl doğru şekilde tutacağınızı kavramaktır. Kalimba tutuşu ise şu şekildedir: Müzik aletini avcunuzun kenarlarıyla tutmalı, başparmaklarınızı da çatal dişlere yerleştirmelisiniz. Kalimba tutarken en büyük destekçiniz işaret parmaklarınızdır. Destek amacıyla enstrümanın yanlarına doğru hafifçe yerleştirirseniz kalimba çalmak sizin için çok daha kolay olacaktır.

  • Anahtar Tablo

Kalimbaların çoğu, hangi notanın hangi çatal dişle çalındığını simgeleyen kalimba anahtar tablosu ile beraber gelir. Eğer kalimba satın aldığınızda beraberinde anahtar tablo gelmediyse, spesifik olarak elinizdeki müzik aletiyle eşleşen anahtar tabloyu internetten bulmanız da mümkündür. Bulacağınız tablodan emin olmak için gereken mantık şu şekildedir: Kalimbanızın 8 dişi olduğunu varsayalım, o halde 8 dişli kalimbanın ayarını bulmalısınız. Kimi durumlarda yerli kaynaklar yeterli olmayabildiği için yabancı kaynaklara başvurmak isteyebilirsiniz.

  • Pratik Eğitim

Anahtar tablonuzu da bulduktan sonra, geriye hangi notanın kalimbanızı ayarlamanızı sağlayacak çatala karşılık geldiğini anlamak kalır.

  • Kalimbanın en karmaşık ama onu en farklı kılan yönlerinden biri, bütün notaların soldan sağa doğru yükseldiği piyano ya da başka herhangi bir standart müzik gibi olmamasıdır. Bu enstrüman merkezinden başlayarak sahaya alternatif olarak artar. Çalmaya başlamak için öncelikle kalimbanızın aralığını çözmeniz gerekir. Bunu yapmak için merkezden dışa doğru değişen başparmak hareketlerinizle dişlerini ayrı ayrı çekme metodunu uygulayabilirsiniz.
  • Örneğin kullanıcı en basit şekliyle sağ ya da sol başparmağı aracılığıyla metal dişlere basarak herhangi bir nota çalabilir. Her metal çatalın notaları işaret eden spesifik numarası bulunur. Kalimbanın ahşap kutusu rezonans usulüyle ses üretimi yapar.
  • Öte yandan her notanın kendine ait perdesi ve eşsiz sesi vardır. Kalimbayı hafifçe tutmak ve rezonans tipiyle çalışan kalimbaya sahipseniz ses deliklerini kapatmak önemli detaylardır. Ancak ses deliklerini diğer parmaklarınızla kapatmak ahşap kutunun rezonans niteliklerini etkileyebilir.
  • Bu ilginç müzik aleti yalnızca doğru metal dişi çekme metodu uygulanırsa güzel ve doğru tonlar ortaya çıkarabilir. Dolayısıyla tıpkı gitar gibi kalimba çalmaya başlamadan önce uyumun sağlandığından emin olmak önemlidir.
  • Her notaya ne kadar basılacağını keşfetmek ve kavramak için çalmayı düşündüğünüz parçayı iyice dinlemelisiniz. Kalimba notalarını veren internet siteleri genellikle hangi dişlerin çalınacağını belirtse de süresiyle ilgili bilgi vermezler. Bu sebeple şarkıyı çalmadan önce nota basış sürelerinden emin olmak için tekrar tekrar dinlemek en etkili yoldur.
  • Şarkıyı parçalara ayırmak, bir parçayı layığıyla çalabilmeden diğerine geçmemek ve her birini ekleyerek ilerlemek daha sağlıklı olabilir. Pratik, her müzik aletinde olduğu gibi kalimba çalmak için de en önemli aşamadır.