Türk kahvesi mi Nescafe mi içersiniz diye sorulduğunda Nescafe’den kastedilen aslında hazır kahve ya da granül kahvedir. Kâğıt mendil sormayız örneğin etrafımızdakilere, “burnum aktı bi selpak verir misin” diye sorarız.

İşte bu ve benzeri öyle marka isimleri vardır ki yaygın kullanımla zaman içerisinde ürünün adı haline gelmiş ve adeta o ürünle özdeşleşmiştir. Gerek ülkemizde gerekse dünyada yüzlerce örneği var üstelik. Aynı işleve sahip ürünler farklı markalarla piyasaya sürülse ve yaygın olarak kullanılsa bile genel olarak ilk hangi marka ile çıkmışsa o marka ile ürün bütünleşmiş oluyor. Toplum içinde ya da ürünün kullanıcıları arasında da yadırganmadan aynı adla kullanılıyor.

Dediğimiz gibi yüzlerce marka/ürün özdeşlemesi yaşanmış örneği saymak mümkün olabilir. Bizse belirli ürünleri sınıflandırarak listelemeye çalıştık. Bakalım içlerinde sizin de bildiğiniz marka ürünler var mı?

1. Kırtasiye Ürünleri

Daksil: Kullanım amacı yazılı metinler üzerinde düzeltme yapmayı sağlamak olan sıvı veya şerit türleri bulunan beyazlatıcı gereçler daha çok bu isimle anıldığı için markası ne olursa olsun ‘Daksil’ adı ile anılır.

Uhu: Aslında Alman firmasına ait markalı ürün olan likit yapıştırıcıdır. Ancak Türkiye'de kırtasiye tipi yapıştırıcılara genel olarak Uhu denir.

Bally: Yine yapıştırıcı markası olan bu isim, benzer türden güçlü formdaki yapıştırıcılar için kullanılan isim haline gelmiştir.

Post-it: 3M isimli kırtasiye ürünleri üreten firmanın tescilli markası olmasıdır. Ancak yaygın olarak tüm küçük yapışkanlı not kâğıtları post-it diye ifade edilir.

Pilot kalem: Pilot aslında kalem markasıdır. Ancak ince uçlu akışkan mürekkepli kalem türlerinin adı haline gelmiştir.

2. Temizlik Ürünleri

Vim: İngiliz markası olan ovalama tozu markasıdır. Toz halinde satılan tüm temizlik ürünlerinin adı olmuştur.

Cif: Aslen Unilever firması markası olan Cif, ovalamak kelimesinin Ciflemek ile özdeşleşmesine de yol açmıştır.

Klorak: İzmir Kimya adlı firmaya ait, özellikle İzmirlilerin iyi bildiği bu isim aslında çamaşır suyu markasıdır. Ama bu ürün de Kloraklamak kavramının dilimize geçmesine sebep olmuştur.

Pril: Henkel firmasına ait bulaşık deterjanı markası olarak piyasaya sürüldüğünden beri tüm bulaşık deterjanlarına markalarına bakılmaksızın Pril denmektedir.

Camsil: Tibet İthalat İhracat ve Kozmetik firması bünyesindeki sıvı temizlik ürünleri markası olmasına rağmen, cam silme ve temizleme ürünlerinin ortak adı haline gelmiştir.

Omo: Unilever şirketine ait çamaşır deterjanı markasıdır. Türkiye’de piyasaya çıktığı andan itibaren toz çamaşır deterjanı deyince akla her zaman ‘Omo’ gelmektedir.

Mintax: Dürüst Kimya Sanayi ve Pazarlama’ya ait deterjan markasıdır. “Mintaxla canım mintaxla” cingılı ile televizyonda reklamları döndüğü günden beri piyasada olan bu marka da toz ve/veya sıvı temizlik ürünleri ile özdeşleşmiştir.

Selpak: Kâğıt mendil, hatta tuvalet kâğıdının genel adı haline gelmişti ama aslında o da sadece marka adıdır. Türkiye’de bi nesil Selpakla büyüdü demek yanlış olmaz…

Ayrıca dünyanın en iyi gitar markaları bilgilerine bakabilirsiniz.

3. Giyim - Kozmetik vs. Ürünleri

Lacoste: Fransa'nın en önemli giyim ve aksesuar markalarındandır ve René Lacoste tarafından kurulmuştur ama aynı kumaş aynı biçimle üretilen tüm tişörtlerin ortak adı olmuştur.

Kot: Blue Jean kumaşından üretilen ve Türkiye'nin ilk Blue Jean markalarından olan kot, zamanla bu tür pantolonların adı haline gelmiştir.

Orkid: Emsal ürünler içinde piyasaya çıkan ilk kadın pedi markasıdır. Sonradan piyasada bulunan tüm hijyenik pedler için bu isim kullanılır olmuştur ama aslında Orkid, Procter & Gamble şirketine ait evrensel markalardandır.

Jilet: Gilette firması tarafından aynı adla piyasaya sürülen ‘kullan at tıraş bıçağı’ olarak bilinen her tür gerecin ortak adı olmuştur. Sonradan muadilleri türese de halk arasında tıraş bıçağı demek jilet demektir…

Rimel: Aslında ürünün adı ‘maskara’dır. Rimmel markası ile piyasaya sürüldüğünden beri marka adı ürün adı ile özdeşleşmiş ve ‘rimel’ olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Kolonya: en eski ve en yaygın tuvalet malzemesidir. Batıdaki adıyla Eau de Cologne adı altında piyasaya sürülmüştür. Farklı markalar tarafından muadilleri üretilse de adı kolonya olarak kalmıştır.

4. Ev Gereçleri

Gırgır: Çok eski manuel süpürge markası olmasına rağmen hala benzer işi yapan tüm süpürge çeşitlerine gırgır denir.

Vileda: Freudenberg Şirketler Grubunun kolu olan temizlik gereci markası olan Vileda, ülkemizde de bu isimle pazara girmiş, saplı kovalı tüm yer temizleme gereçlerinin adı haline gelmiştir. Markası ne olursa olsun…

UFO: İnfrared elektrikli ısıtıcıların ortak adı haline dönüşen UFO firmasına ait markadır aslında.

Termos: THERMOS aslında markanın adıdır. Isı transferini önleyen izolasyonlu elektrikli cihazların ortak adı haline gelmiştir.

Borcam: İşlevi ısıya dayanıklı fırın kabı olan bu ürün ilk kez Borcam markası ile piyasaya sürülen ve benzer tüm ürünlerin ortak adı haline gelen markadır.

Teflon: Dupont markası olan yanmaz tava! Teflon ismi yapışmayan zemine sahip tüm tavaların adı olmuştur.

Aygaz: LPG tüpü ve bu yakıtla çalışan ocak ve tüpü üreten firmaya ait marka olmasına rağmen ocak tüplerinin hemen hepsi Aygaz adıyla anılır.

5. Yiyecek - İçecek Ürünleri

Oralet: Türkiye’de Eczacıbaşı tarafından piyasaya sürülen sıcak suda eritilip içilen portakal özü markasıdır. Ancak marka ürünün ismi haline gelmiştir.

Kola: Afrika kökenli bitkiden yapılan gazlı, kafeinli, şekerli içecek olarak ürün adı haline gelen aslen Coca-Cola firmasına ait markadır.

Fanta: Coca-Cola firmasının yan ürünlerinden olan portakal özlü gazlı içeceklerin genel adı haline gelmiştir.

Icetea: Lipton'un soğuk çay markasıdır. Ancak soğuk çay ürünlerinin tamamı bu isimle ifade edilir olmuştur.

Nescafe: Granül kahve üreten Nestle firmasının bu kahveye verdiği marka ismidir. Ancak marka ürünün adı haline gelmiştir.

Nesquik: benzer şekilde yine Nestle firmasının ürettiği, suya veya süte karıştırılarak içilebilen çikolata tozunun ürün adı haline gelmiş markasıdır.

Çiklet: 1900’lü yıllarda Cadbury Adams tarafından üretilen şeker kaplı sakız markasıdır. Ancak çağlar boyunca üretilerek piyasaya giren tüm sakız türleri çiklet adıyla özdeşleşmiştir.

Çokokrem: Ülker firmasına ait kakaolu fındık kreması markasıdır ama kendinden önce ve sonra piyasaya sürülen neredeyse tüm kakaolu fındık kreması ürünleri bu isimle anılmaktadır.

Sana: İlk üretildiği dönemde rakipsiz ve ekonomik olması sebebiyle tüm evlere girmiştir. Aslen margarin markası olmasına rağmen zamanla margarinlerin genel adı gibi kullanılmıştır.

Şaşal: Doğal kaynak sularının Türkiye’de pazara çıkarılan ilk markası olan Şaşal, sonradan piyasaya çıkan tüm doğal kaynak sularının genel adı halini almıştır.

6. Yapı Malzemeleri

Jakuzi: Jacuzzi markası ile pazara sürülen köpüklü küvet ya da hidromasajlı küvetlerin genel adı haline gelmiştir.

Kalebodur: Kale şirketler grubu ve İbrahim Bodur ortaklığı ile üretilen yer seramiği markasıdır ancak ilk günden beri tüm yer seramikleri bu adla anılır olmuştur.

Pimapen: Marka isminin ürün ismine dönüşmesinin en tanıdık örneklerindendir. PVC pencere ya da ya da plastik doğrama olarak bilinen ürünün adı Pimapen markası ile özdeşleşmiştir.