Adaçayı, pek çokları tarafından bilindiği üzere, eczacılık alanında da kullanılan, önemli bileşenlere sahip bitkilerdendir. Tarihin eski dönemlerinden bu yana hem kozmetik ürünü olarak kullanılmış, yiyeceklere lezzet vermesi amacıyla değerlendirilmiş hatta tedavi edici olarak yararlanılmıştır. Latince adı ‘Salvia’ olup; bu adın kelimenin anlamı ‘iyileşmek için’ olarak Türkçeleştirilmektedir.

Uçucu yağ ve baharatlı bitkilerden olan ada çayının Dünya üzerinde beş binden fazla ayrı çeşidi bulunmaktadır. Köken olarak Akdeniz ve Orta Doğu’ya has hoş kokusu olan adaçayı bitkisi Avrupa’da sindirim sistemi ile ilgili rahatsızlıklarda, bronşit hastalığında, yaşla ilgili bilişsel rahatsızlıklarda, boğaz ağrılarında, deri iltihaplarında, aşırı terleme sorunlarında ve öksürük problemlerinde tedavi amacıyla kullanılmaktadır.

Pek çok hastalığın belirtilerini hafifletirken gebelikte kullanımı ise, bebekle ilgili sorunlara yaratabildiğinden kesinlikle önerilmemektedir. Bu sebeple dikkatli ve bilinçli tüketilmelidir.

Adaçayının kullanım alanları ve etkileri ile ilgili araştırmalar ve çalışmalar süregelmektedir. Henüz bilimsel olarak kanıtlanmamış olmakla beraber; Alzheimer, kolesterol, diyabet ve menopoz dönemi rahatsızlıklarında etkili olabildiği saptanmıştır. Bu etkilerin de içilen çay formundan ziyade farklı bileşenlerle bir araya getirilerek kullanılan adaçayı yaprağı ve/veya özütleri ile sağlandığı belirtilmektedir.

Adaçayı Türleri

Adaçayının ilaç sektöründe yaygın şekilde kullanıldığı türü; tıbbî ada çayı olarak bilinen “Salvia Officinalis”tir.

Çay olarak tüketilen ve kurutularak tütsü olarak da kullanılan türü ise “Salvia Triloba”dır. Bu aynı zamanda damıtılıp yağ veya losyon olarak da kullanılabilen türdür (acı elma yağı diye de bilinir).

İspanya ve Fransa’da yetişmekte olan “Salvia Lavandulifoila” hafızayı güçlendirici etkisiyle bilinmektedir.

Ülkemizde ilk kez Marmara adasından gelerek yaygınlaştığı için adaçayı olarak tanınan bitki bazı yerlerde acı elma otu veya diş otu olarak da bilinir.

Sitemizden Himalaya Tuzu Faydaları Nelerdir? Hangi Hastalıklara İyi Gelir? yazımızı da inceleyebilirsiniz.

Adaçayının Faydaları

Adaçayı içeriği sayesinde birçok farklı şifalı özelliği sunmaktadır. İşte adaçayının faydaları:

1. Adaçayı, içerdiği bazı asitler sayesinde, hücre yaşlanmasını geciktirici etki gösterir.
2. Adaçayı yağı yara iyileşmesini hızlandıran özelliğe sahiptir.
3. Adaçayı yağı ayrıca doğum sonrasında karın bölgesinde oluşabilen çatlakları azaltıcı etkiye sahiptir.
4. Adaçayı yağı gaz sancılarının iyileştirilmesi için karın bölgesine sürüldüğünde etkilidir.
5. Yaşlanmayı önleyen kremlerde de kullanılan adaçayı cilt sağlığı üzerinde de son derece faydalıdır.
6. Bazı türleri konsantrasyon eksikliğine iyi gelir ve hafızayı güçlendirir.
7. Boğaz ağrısı ve ağız yaralarına karşı iyileştiricidir.
8. Hazımsızlığa ve mide yanmasına iyi gelir.
9. İshal ve gastrit oluşmasını önleyici özelliğe sahiptir.
10. Öksürük ve bronşit tedavisinde etkilidir.
11. Adet gecikmelerini sonlandırır, adet dönemi öncesinde yaşanan baş ağrısı ve mide bulantısı gibi belirtileri giderir.
12. Adaçayı, adet görmeyi kolaylaştırır. Östrojen ve benzeri belirli hormonları uyarıcı ve adet döngüsünü düzenleyici özelliklere sahiptir.
13. Stres ve uykusuzluğa karşı yararlıdır.
14. Kan şekerinin düzenlenmesinde ve kandaki kolesterol seviyesinin dengelenmesinde etkilidir.
15. Şişkinlikten kaynaklı sindirim sorunlarını gidermeye yardımcı olur.
16. Menopoz dönemindeki sıcak basmaları gibi sıkıntıların azalmasına yardımcı olur.
17. Menopoz döneminde uygulanabilecek koku tedavisinde adaçayı kullanılması uyku kalitesini arttırabilmektedir.
18. Adaçayı merkezi sinir sistemine etki ederek sakinleştirir ve kasları rahatlatabilmektedir. Dolayısıyla uyku sorunu olan kişiler için kaliteli gece uykusunda yarar sağlar.
19. Aşırı terlemelerin önlenmesinde doğal tedavi yöntemidir.
20. Üst solunum yolları tedavisinde yardımcıdır.
21. İdrar söktürücü özelliğe sahiptir.
22. Adaçayı ile gargara yapılması boğaz ağrılarını ve ağız içi yaralarını giderir.
23. Adaçayı ile gargara yapmak aynı zamanda diş eti iltihaplanmalarına da iyi gelir.
24. Diş çürüklerine yol açan bakterilerin etkisini azaltıcı özelliğe sahiptir.
25. Bazı adaçayı türleri tansiyonu yükseltebilir, bazıları ise düşürür. Uygun türde tüketilen adaçayında, tansiyon dengeleyici olarak faydalanılabilir. Ancak dikkatli olunmalıdır.
26. 2-3 hafta kadar, günde 1-2 defa, düzenli olarak tüketildiğinde kötü kolesterol oluşumunu engeller.
27. Adaçayı yağı kolik tedavisinde, bebeklerin ayak topuklarına, ağrıyı hafifletmek için 1 ya da 2 damla kadar sürülebilir.
28. Kaynatılıp soğutulmuş adaçayı, cilt bakımında ya da bazı rahatsızlıklarda haricen kullanıldığında olumu etki yaratabilir.
29. Yapılan sınırlı araştırmalar adaçayının kolon kanserini, başlangıç evresinde baskılayabildiğini göstermiştir.
30. K vitamini içeriği sayesinde kemikleri güçlendirir.

Adaçayının Zararları

Adaçayının içeriğinde bulunan bazı uçucu yağ asitleri gebe kadının düşük yapmasına sebep olabilmektedir. Bu nedenle gebelikte adaçayı kullanılmamalıdır. 12 yaşın altındaki çocuklar için kullanılması da tavsiye edilmemektedir. Diyabet tedavisinde kullanılan ilaçlarla girdiği etkileşimde kan şekerinin olması gereken seviyenin altına inmesine neden olabildiğinden diyabet hastalarının tüketmemesi gerekir. Yanı sıra epilepsi hastalığının tedavisinde kullanılan ilaçlarla, bir takım antidepresan ilaçlarla etkileşime girdiğinde de beklenen yararın sağlanmasına engel olabilir. Bu nedenle her bitki özlü çayda olduğu gibi, süreğen hastalığı olan ve ilaç kullananların doktorlarına veya beslenme uzmanı kişilere danışması gerekmektedir. Ameliyat öncesinde ve sonrasında hiçbir şekilde bitki çayı tüketilmemelidir ve adaçayı da bunla dahildir.

Fazla tüketildiği zaman ateş, kalp çarpıntısı ya da epilepsi nöbetlerine sebep olabilir ve zehirleyici etkiye sahip olabilir. İçerdiği ‘thujone’ (uyuşturucu etkiye sahip) denilen madde, fazla tüketim kaynaklı olarak sinir sisteminde zararlı etkilere yol açabilir ve karaciğer zehirlenmesine sebebiyet verebilir.

Son olarak; adaçayının erkekler tarafından aşırı tüketilmesi halinde, östrojen hormonunu uyarıcı etkisi nedeniyle, erkeğin sperm kalitesini azalttığı ve göğüslerinin büyümesine yol açabildiği gözlemlenmiştir.

Hamilelik ve Emzirme Döneminde Adaçayı Kullanımı

Hamilelikte adaçayı içmenin gebelikte soruna yol açıp açmadığı anne adaylarının en çok merak ettiği hususlardandır. Adet döngüsü üzerinde etkili olan ve adet görmeyi kolaylaştıran; rahim kaslarını gevşetici özelliğe sahip adaçayının, bu özellikleri nedeniyle gebelikte kullanılmaması önerilmektedir. Çünkü hamilelikte tüketilen adaçayının düşüğe yol açabileceği belirtilmektedir.

Emzirme döneminde de adaçayının olumsuz etkileri söz konusudur. Adaçayı süt azaltıcı etkiye sahip olduğundan daha çok bebeğin sütten kesilmesi gerektiğinde/istendiğinde tüketilmesi önerilir. Bu nedenle halen bebeğini emzirmekte olan annelerin bu dönemde adayı içmesi uygun olmayacaktır. Ayrıca bebeklerde ve 12 yaş altı çocuklarda da kullanımının güvenli olmadığı belirtilmektedir.

Ayrıca Çay Keyfinize Keyif Katacak En İyi 10 Çaycı Modeli adlı yazımızı inceleyin!

Adaçayı Ne Kadar İçilmeli ve Nelere Dikkat Edilmeli

Adaçayını alırken nasıl depolandığına dikkat edilmeli, paketlenmiş olmayan; üzerinde etiket bilgileri bulunmayan adaçaylarının tüketiminden uzak durulmalıdır. Genel olarak bitki çayı tüketimi günde 2 fincanı geçmemelidir. Adaçayı gün içerisinde kahvaltıda, ara öğünde ya da öğün öncesi/sonrasında tüketilebilir. Öğün sonrasında tüketilmesi hazmı kolaylaştırır. Akşam yemeğinden sonra tüketimi ise uykuya geçişi kolaylaştırabilir ve uyku kalitesini arttırır.

Adaçayının Hazırlanması

Adaçayı, yaklaşık 1 bardak/1 büyük kupa (150-200 ml) sıcak suya 1,5/2 gram (2-3 yaprak) adaçayı yaprağı ilave edilerek hazırlanır. 5 dakika kadar demlenmeye bırakılır. Ardından süzülerek ve arzuya göre birkaç damla limon ilavesiyle, tercihen şekersiz olarak tüketilebilir.