Parayı Riskten Koruyacak 5 Portföy Çeşitlendirme Önerisi

Finans Mühendisi yazdı. 6 Şubat 2021 567 okunma

Bildirimlere izin ver

Doğası gereği riskli olan yatırım dünyası ile başa çıkabilmek, riske yönetmeye yönelik geliştirilen stratejilerden yararlanmayı gerektirir. Dişinizden tırnağınızdan kenarı para koymanın giderek zorlaştığı günümüz şartlarında, birikimleri sağlıklı bir şekilde yönetebilmek de giderek zorlaşmaktadır. Borsalarda ve döviz piyasalarında çılgın hareketlere sebep olan ve usta yatırımcıları bile yastık altı yatırımı ile ünlü Ayşe teyzenin gerisinde bırakan ekonomik ve siyasal krizler, halihazırda riskli doğası ile meşhur yatırım arenasında tutunmayı zorlaştırmaktadır. Piyasaların dalgalanmalarında sörf yapmaya çalışmadan kaybetmenizi önleyen portföy çeşitlendirmesi, zorlu piyasa şartlarında etkili bir risk yönetme stratejisidir. İyi bir portföy yöneticisi olmanıza yardımcı olacak çeşitlendirme önerileri öncesinde Para Kazanma Önündeki En Büyük Engel: Yatırımcı Psikolojisi isimli yazımıza göz atarak sizi bekleyen tehlikelerin neler olduğunu öğrenebilirsiniz.

Portföy Çeşitlendirmesi Nedir?

Portföyünüzde riskli varlıklar ile güvenli limanlar arasındaki oranı ayarlamaya üzere kurulu olan portföyü çeşitlendirme fikri, modern portföy teorisi ile gerekliliği anlaşılan etkili bir risk yönetim stratejisidir. Portföyünüzdeki risk ve getiriyi dengelemek adına uygulanan çeşitlendirme, risk ve portföy yönetimi gereği portföyünüzü belirli bir finansal varlığın risklerine maruz kalmaktan korumayı amaçlar. Riskli varlıkların portföy üzerindeki riskin dağılacağı şekilde dağıtılır ve portföyü bekleyen riskleri de dağıtılır.

Neden Portföy Çeşitlendirmesi Yapılmalıdır?

Yatırım dünyasına adım atan hemen hemen herkesin mutlaka duyduğu bir deyim, portföy çeşitlendirmesi yoluyla azaltılabilen risk üzerine söylenir. “Tüm yumurtaları aynı sepete koyma” doktrininin bir ürünü olan çeşitlendirme, ekonomik ve siyasal krizler sebebi ile portföylerin buharlaşma riskine karşı yatırımcıyı korumayı hedefler. Kurt yatırımcı Warren Buffet, “Çeşitlendirme cahilliğe karşı korumadır.” sözü ile farklı bir sebeple çeşitlendirmeyi övmüştür.

Çeşitlendirmenin neden gerektiğini basit bir örnekle izah etmek daha akılda kalıcı olur. Bir yatırımcının tüm birikimlerini hisse senetlerine yatırdığını düşünelim. Doğası gereği riski yüksek olan hisse senetleri, aynı zamanda da yüksek kazanç sunar. Piyasalar güllük gülistanlık iken hisse senedi satın almak isteyen yatırımcı çoktur ve birikiminin yüzde 100’ünü borsada değerlendiren yatırımcı mutludur. Fiyatlar sürekli yukarı gidiyordur ve her gün portföyü yeşil yanarak büyümeye devam ediyordur.

Olası bir kriz anında ise yatırımcılar hisse senetlerini satmak için birbirleri ile yarışır ve hisse senetlerinin değerleri, birikiminin tamamını borsada değerlendiren yatırımcı gibi erimeye başlar. Portföyün yüzde 50’den fazlasının eridiğini görmek, bu süreçlerde mümkündür. Her ne kadar ilerleyen vadelerde yeniden borsa artışa geçse de yaşanan kaybı telafi etmek uzun bir zaman alabilir. Portföyü çeşitlendirmek ise bu tip durumlarda birikimlerinizi koruduğu gibi hisse senetlerinde fırsat oluşturan düşüşlerden yararlanabilmeniz için size hareket kabiliyeti kazandırır.

Modern Portföy Teorisi Nedir?

Matematiksel bir model olarak ortaya çıkan model portföy teorisi, uluslararası portföy yönetimi alanında büyük ses getirmeyi başardı. 1952 yılında Harry Markowitz tarafından ortaya atılan ve ekonomi alanında Nobel Ödülü kazanan çalışma, yatırımların çeşitlendirmesi gereksiniminin temellerini atmayı başardı. Teoriye göre başlıca varlık kategorileri farklı hareket etme eğilimindedir ve piyasa koşulları, bazı varlık türlerinin iyi performans getirmesini sağlarken bazı varlık türlerindeki kötü performansın sebebi olabilir.

Modern portföy teorisinin temel varsayımına göre düşük performans gösteren bir varlıkların kaybı, iyi performans gösteren varlıkların getirisi ile dengelenebilir. Tek bir cümle ile neden portföyde çeşitlendirme yapılması gerektiğini özetleyen bu cümle gösteriyor ki çeşitlendirme sadece kayıplardan korumakla kalmıyor, aynı zamanda portföyün en kötü senaryoda bile kazançlı çıkmasını sağlayabiliyor. Her daim kazanmayı sağlayacak portföy oluşturmak için de geriye, iyi bir varlık dağıtım yöntemlerinden yararlanarak doğru çeşitlendirme stratejisi oluşturmak kalıyor.

Portföy Çeşitlendirmesi Nasıl Yapılır?

Finansal piyasalarda ayakta kalabilmek için portföy çeşitlendirmesi gerekliliğine tüm okurlarımız ikna olduktan sonra, bu işlemin nasıl yapılacağı hakkında mevcut teorileri ve önerilerimizi sizinle paylaşabiliriz. Portföyünüzü çeşitlendirmeden önce hangi yatırım enstrümanlarını kullanabileceğinizi öğrenmek için Yatırım Yapmak İstiyorum, Neye Yatırım Yapabilirim isimli yazımıza göz atabilirsiniz.

Portföyünüzü çeşitlendirmek için var olan geleneksel ve alternatif varlıkları öğrendikten sonra, sıra çeşitlendirme için nelere dikkat etmenize sıra geldi. Portföy teorisinin gerekliliğini bize kanıtlayan Modern Portföy Teorisine göre 20 varlık çeşitlendirme için yeterli gelirken, değer yatırımcılığının babası Benjamin Graham bu sayıyı 10 ila 30 arasında belirtiyor. Evans ve Archer isimli iki piyasa uzmanı yaptıkları araştırmada 8 ila 16 varlığın ideal olduğu sonucuna varıyor. Biz ise herkesin hayata dair beklentilerinin, dünya görüşlerinin ve beklentilerinin farklı olduğunu gözeterek; nakit, hisse, kripto para ve güvenli varlık olarak portföyün parçalanması gerektiğini ifade ediyoruz.

Esasen portföyü parçalama stratejisinde, varlıklar arasındaki korelasyona dikkat edilmelidir. Benzer korelasyona sahip olan birden fazla varlığı portföye koymak demek, çeşitlendirme yapmış olmak anlamına gelmez. Bu nedenle “Nakit kraldır!” doktrinini aklınızdan çıkarmayın ve portföyünüzü aralarındaki korelasyonu zayıf varlıklardan seçin. Biz de size nedenleri ile birlikte ülkemizde kullanılan veya kullanılması muhtemel portföy çeşitlendirme önerilerini buluşturalım.

Öneri 1: Ayşe Teyze Portföyü

Herhangi bir finansal okuryazarlığa sahip olmasa da özellikle borsa yatırımcılarının sık sık kendilerini yendiğini iddia ettikleri Ayşe Teyze, tecrübelerine dayalı yatırım tarzı ile ülkemizde başarılı işler ortaya koymaktadır. Çocuklarının düğün masrafı, hac parası ya da kefen parası gibi farklı motivasyonlar sebebi ile birikim yapmayı hedefleyen Ayşe Teyzeyi yatırıma iten dinamik, yükselen enflasyon etkisi ile değer kaybeden Türk Lirasıdır. Ayşe Teyze faize karşı olmakla birlikte portföyünde enflasyonu sıfır olan altını tercih eder. Oturacağı eviyle birlikte bir tane kirada evi bulunabilen Ayşe Teyze, dolar ve Euro gibi dövizlere de portföyünde yer verebilir. Oransal olarak Ayşe Teyzenin çeşitlendirilmiş portföyü şu şekildedir:

- %75 gayrimenkul

- %20 altın

- %5 döviz

Öneri 2: Riskin Dibine Vurdum Portföyü

Özellikle hayatında ilk kez borsaya giren yatırımcı profilinde sıkça görülen bu portföy çeşidinde ana tema risktir. Genellikle kısa sürede zengin olma hevesi ile kurulan ve yol yakınken dönülmediğinde elde avuçta ne varsa kaybetmekle sonuçlanan bu portföyde, hisse senedi ve kripto paralar portföyde önemli bir yer tutar. Yatırımcı şayet şanslı ise altına da portföyünde yer verirken, sistematik risk faktörüne hiç dikkat edilmeyen portföyde son durum genel hatları ile şu şekildedir:

- %50 hisse senedi

- %40 kripto para

- %10 altın

Öneri 3: Yaşımı Aldım, Kafam Rahat Portföyü

Genellikle yaşını başını almış, çoluğunu çocuğunu evermiş ve torun torba sahibi kişilerce tercih edilen bu portföyde riske yer yoktur. Dünyalığını tamamlamış bu yatırımcı profili sabit gelir ile yaşamayı tercih etmiştir. Faiz ile arasında bir problem olmaması halinde mevduat hesaplarından da yararlanan bu yatırımcı profilinin ideal portföyü şu şekildedir:

- %90 gayrimenkul ve mevduat

- %10 altın

Öneri 4: İdeal Genç Portföyü

Tecrübeleri ve artan finansal okuryazarlığı ile toplam riskin unsurları hakkında yeterli bilgi birikimine sahip olan genç yatırımcılar, yaşına uygun riske sahip büyüme portföyü ile yatırım arenasında var olmayı sürdürebilir. 40’lı yaşlara kadar tavsiye edilen portföyde çeşitlendirme şu şekilde olmalıdır:

- %30 hisse senedi

- %30 kripto para

- %20 gayrimenkul

- %20 nakit (altın, döviz ya da mevduat)

Öneri 5: İdeal Muhafazakar Yatırımcı Portföyü

Hayatı boyunca farklı portföy çeşitleri ile denemeler yapmış ve dünyalığını epey bir tamamlamış ileri yaş yatırımcılar artık riskten geri durabilirler. Riskli varlıkların oranlarını portföylerinde giderek azaltabilecek olan bu zümre, yapacağı çeşitlendirmede elindekileri kaybetmemeye odaklanabilir. Portföyünde eskiden kalma alışkanlıklar olarak mutlaka hisse senedi ya da kripto para bulundurmasını önerdiğimiz 50 - 70 yaş grubu için ideal portföy çeşitlendirmesi şu şekilde olabilir:

- %50 gayrimenkul

- %30 nakit (altın, döviz ya da mevduat)

- %20 hisse senedi