Dünyada Hala Aktif Olan Yanardağlar ve Özellikleri
Cahil Uzman yazdı. 27 Temmuz 2020 1.505 okunma
Dünyada hâlâ aktif olan yanardağlar ve özellikleri kül, lav, ateş ve patlamayı görebilmeye dünyanın farklı coğrafyalarında olanak tanıyor. Yer yüzünün en tehlikeli afetlerinden sayılan yanardağlar, günümüzde hâlâ sayıları azımsanmayacak şekilde faaliyet göstermektedirler. Sayılarının çokluğu ve aynı zamanda patlama esnasında çevreye verdikleri zarar bakımından her ne kadar turistlerin dikkatini çekiyor olsalar da yerel halk için ciddi tehlikeler taşımaktadırlar.
Unutulmaması gereken nokta bir yanardağın aktif olarak adlandırılması için her zaman püskürtme yapması gerekmiyor. Püskürmeyen ama sönmemiş olan yanardağlar da bir gün patlama gerçekleştirebilirler. Aynı zamanda jeolojiye göre son on bin yıl içinde patlamış olan tüm yanardağlar günümüzde aktif olarak kabul ediliyorlar. Yılda da yaklaşık dünya genelinde 60 volkan patlaması gerçekleşiyor. Halihazırda ise 1500 adet aktif volkan bulunuyor.
1) Kilimanjaro Dağı, Moshi, Tanzanya
Kilimanjaro Dağı, görkemi ve güzelliği ile birlikte aktif volkanlar listesinde başta gelen ve mutlaka görülmesi gereken bir doğa harikasıdır. Afrika kıtasında bulunan en yüksek zirve olan Kilimanjaro, Tanzanya’da yer almaktadır. Aktif olmasının yanında dünyanın en büyük yanardağı özelliğini de koruyan Kilimanjaro’nun 3 volkanik konisi bulunuyor. Bu konilerden ikisi sönmüş olsa da Kibo isimli koni uyuyan ve aktif olan volkan statüsünde yer alıyor.
Görünümü ve özellikle Amerikalı yazar Hemingway’in anlatılarında kendisine yer bulması sayesinde çok sayıda turist çekmeyi başaran Kilimanjaro, özel bir turizm destinasyonu olarak da biliniyor. Dağın 4 bin metre yüksekliğine kadar ormanlar mevcut ve dağ üzerinde bazı yürüyüş rotaları bulunuyor. Yine de Kilimanjaro tek başına yürüyüş yapmak isteyenler için son derece riskli bir yer özelliği taşıyor ve dağcılık becerisine sahip olmayanlar için tehlikeli olarak görülüyor.
2) Mayon Yanardağı, Luzon, Filipinler
Aktif yanardağlar arasında hem faaliyetle olması hem de sahip olduğu muazzam koni şekli sayesinde ilgi çekici bir volkan olan Mayon, Filipinler’e bağlı Luzon Adası’nda bulunuyor. Son beş yüzyıl içinde 50’den fazla patlamaya sahne olan dağ, bu bakımdan heybetli görünümünün yanında son derece tehlikeli özellikler de taşıyor. En son 2018 yılında patlayan dağ, devletin önceden müdahale etmesi sayesinde binlerce insanın kurtulması sağlandı.
Fakat önceden önlem alınamayan başka trajediler mevcut. 1814 yılında dağın patlaması sonucunda 1200 kişi, 1987’de ise 100 kişi, 1993’te ise 79 kişi yaşamını kaybetti. Yakın tarihte ise beş kişilik bir dağcı grubunun tırmanış sırasında lokal bir patlamaya kurban gittikleri tahmin ediliyor.
2500 metre yüksekliği ile devasa bir görünümde olan dağ, tehlikeli olmasına rağmen turistlerin de ilgi gösterdikleri alanların başında geliyor. Aynı zamanda yerel halk tarafından dağın tanrıların katından geldiği de inanılıyor.
3) Vesuvius Volkanı, Napoli, İtalya
Avrupa kıtasında faaliyette olan yanardağlar arasında öne çıkan Vesuvius ya da Vezüv Yanardağı, hâlâ faaliyette olan Avrupa kıtasındaki birkaç yanardağdan birisi. Son yüzyılda faaliyet göstermiş olan yanardağın en büyük trajedisi ise Pompei kentinin haritadan silinmesine neden olan meşhur patlama. Bu patlama ortalama 20 bin kişinin yaşamını kaybettiği düşünülüyor.
1280 metre yüksekliğe sahip olan Vezüv, belirli tarihsel aralıklar ile faaliyetini sürdürüyor. 1631 yılındaki patlamasında 4 binden kişi yaşamını kaybetti. En son 1944 yılında patlamış olmasına rağmen, günümüzde uyuyan volkanlar arasında geçiyor.
4) Etna Dağı, Sicilya, İtalya
Avrupa’nın ve İtalya’nın bir diğer faaliyette olan yanardağı Etna Dağı, yakın tarihte yaşadığı hareketlenme sebebiyle geniş kesimler tarafından yakından tanınıyor. İtalya’ya bağlı Sicilya’da bulunan Etna, keşfedildiği tarihten itibaren kaydedilen patlama sayıları ile alanında da bir rekora imza atıyor.
En büyük patlamasını 1662 yılında yapan ve 1500 kişinin yaşamına mal olan Etna, 1992’de faaliyet göstererek büyük heyecan yaratmıştı. Alınan önlemler sayesinde etrafının boşaltıldığı dağ, günümüzde Avrupa kıtasındaki önemli yanardağların başında geliyor.
5) Eyjafjallajökull, Hvolsvollur, İzlanda
2010 yılında faaliyet göstererek kendisinden söz ettiren bu yanardağ, en son 2014 yılında tekrar faaliyet gösterdi. Ünlü dizi Game of Thrones’da da pek çok sahneye ev sahipliği yapan volkan kraterinin genişliğinin 4 bin kilometreyi geçtiği tahmin ediliyor. Bu özelliği sayesinde alternatif enerji kaynakları olarak da ismi geçen volkan hakkında yapılan çalışmalar başarılı bir şekilde sonuçlanırsa, volkandan elde edilen sıcaklığın borular ile taşınması sonucunda Avrupa’nın büyük bir kısmının ısınma sorununun çözülmesi bekleniyor.
6) Hekla Yanardağı, Hvolsvollur, İzlanda
Aktif volkanlar bölgesi olarak bilinen İzlanda’nın bir diğer önemli volkanı olan Hekla, 1448 metre yüksekliğe sahip ve son büyük patlamasını 2000 yılında gerçekleştirdi. Dışı tamamen buz katmanları ile kaplı olmasına rağmen içinin büyük sıcaklıklara sahip lavlarla dolu olduğunun bilinmesi Hekla’yı daha özel bir hale getiriyor. Hekla, İskandinav mitolojisinde de kendisine Cehennem Kapısı diye bir şöhret edinmiş vaziyette.
7) Klyuchevskaya Sopka, Kamchatka Yarımadası, Rusya
Rusya’nın en yüksek dağlarından olan Sopka volkanı, 1250 metre uzunluğa sahip. Görünümü ile büyüleyici olan ve UNESCO listesinde de yer alan dağ, Bering Boğazı’na 100 kilometre uzaklıkta bulunuyor. 6 bin yıl önce oluştuğu tahmin edilen dağın, o günden günümüze belirli aralıklar ile faaliyet gösterdiği biliniyor. 1931 yılında bir grup dağcının tırmanışı sırasında faaliyete geçen dağ, bu tarihten itibaren tehlikeli bir dağ olarak görülmeye başlandı. 2015 yılında en son patlamasını yapan volkanik dağ, küçük patlamalar ile de her zaman aktif kalabiliyor.
8) Piton De La Fournaise, Reunion Adası, Fransa
Fransa ana karasından ayrı olan Reunion Adası, 2010 yılında Fournaise volkanının patlaması ile birlikte tüm gözleri üzerine çevirmişti. 2632 metre yüksekliğinde olan yanardağ, dünya üzerindeki en tehlikeli volkanlardan kabul ediliyor. 500 bin yıllık tarihine kıyasla hiç sönmeyen ve aktif olma özelliğini gösteren dağ, ortalama her dokuz ayda büyük ya da küçük olmak üzere faaliyet gösteriyor. Turistlerin bu dönemlerde volkan patlaması görmek için adaya akın etmesi sonucunda adanın turizmi de canlılık kazanırken, bu zamana kadar volkan patlamasından hiç kimsenin yaşamını kaybetmediği de kayıtlar altında. Bir taraftan Reunion Adası da ada haline gelmeyi bu özel volkana borçlu.
9) Kilauea Dağı, Hawaii, Amerika Birleşik Devletleri
Amerika Birleşik Devletleri’nin aktif volkanlar listesi içinde ilk sıralarda yer alan Kilauea Dağı, yerel halkın inanışına göre ateş tanrıçasına ev sahipliği yapıyor. 1247 metre yüksekliğe sahip olan volkan, en son 2018 yılında faaliyet göstermişti. İki hafta süren patlama süresi ile gündemi de oldukça meşgul eden volkan, şiddetli püskürtme hareketi sayesinde etrafına büyük zararlar vermişti. Son patlamasında can kaybı yaşanmamasına rağmen depremleri tetiklediği için patlama sonrasında yaşanan depremlerde can ve mal kaybı yaşanmıştı.
10) Mauna Loa Dağı, Hawaii, Amerika Birleşik Devletleri
Listenin sonunda ise yine ABD’de bulunan ve görünümü ile korkutucu bulunan Mauna Loa Dağı bulunuyor. Aktif volkanlar arasında 4169 metre yüksekliği ile öne çıkan volkan, en son 1984 yılında patladı. Patlama sonucunda can kaybı kayıtlara geçmemiş olsa da volkanın hâlâ aktif olduğu bilindiği için çok yakın çevresine yerleşim kurulmasına izin verilmiyor.