Dünya'da Kaç Din Var? İnananları Ve Özellikleri
Minik Tospik yazdı. 9 Mayıs 2021 2.043 okunma
Din denilen kavrama bütünüyle bakıldığında, doğaüstü ve ruhsal öğelerle bağlantılanan; ahlakı, dünya görüşü, kutsal değerleri ve inanışları olan; çeşitli tapınma yolları ile uygulanan sosyal ve kültürel bir sistem olduğunu söylemek mümkündür.
Yeryüzünde var olmuş dinler incelendiğinde farklı kültürlerde, toplumsal ve hatta bireysel olarak din anlayışının her çağda ve her coğrafyada farklı kültürel değerlere göre yeniden uyarlanmış olduğu görülebilir.
Din Nedir?
Din kavramı ile ilgili tanımlar, bir dine bağlı olanlar tarafından kendi inanç biçimlerine göre yapılmıştır. Bilim insanları elde ettikleri bulgular üzerinden din tanımları yapmışlardır. Sonuç olarak ister dinsel ister bilimsel açıdan olsun yapılan tanımların dinin gerçek yapısını ortaya koyacak yeterlikte olmadığı söylenebilir. Dinlerin çok farklı temel taşlarına sahip olması şu ana dek üzerinde birleşilebilecek bir din tanımı ortaya konmasına mâni olmuştur.
Dinler Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Din olgusunun ilk kez nasıl ortaya çıktığı konusunda kutsal kitaplardan başka herhangi bir bilgi/belge yoktur aslında. Bilimsel yöntemlere dayalı olarak dinlerin başlangıcı ya da kaynağı ile ilgili net bir şey de söylenememektedir. Yine de bazı sosyal bilimciler yaptıkları araştırma ve incelemelerden elde ettikleri bulguları temel alarak dinlerin ortaya çıkışı hakkında birtakım tezler ileri sürmüşlerdir. Günümüzde dinin kaynağı ile ilgili olarak evrimci görüş ve vahiy temelli görüş olmak üzere iki farklı yaklaşım benimsenmiştir.
Dünyadaki Dinler ve Özellikleri
Tek Tanrı’ya inanan ve kutsal kitaplara sahip olan semavi dinler başta olmak üzere farklı inanışlar, tarikatlar ve mezheplerle birlikte dünya üzerinde 4300 dinin varlığından söz edilmektedir.
Semavi Dinler
İbrahimî dinler olarak da bilinen; İbranilerin atası İbrahim tarafından kurulan Yahudilik ile birlikte başlayan dinler grubudur. İlk semavi din Yahudilik olup ardından Hristiyanlık ve İslamiyet gelmiştir. Yahudilik ve Hristiyanlık, İshak soyundan; İslamiyet ise İsmail soyundan geldiğine inanır. Neticede Musevilik, Hristiyanlık ve İslam üç büyük semavi dindir. Peygamberi ve kutsal kitabı olan dinlerdir. Bu dinlerin temel ve ortak özelliği; kâinatın zamansız, mekânsız ve her şeye kâdir bir yaratıcı tarafından yaratıldığına inanmalarıdır. Semavi dinler aynı iman ve inanç prensiplerinde birleşmişlerdir. Bütün semavi dinler, Allah’ın tek olduğunu ve O'nun yegâne yaratıcı olduğunu; yalnız O'na ibadet edileceğini yapılacağını buyurur.
Semavi Dinlerin Başlıca Alt Grupları/Mezhepleri
Yahudilik
Ortodoks Yahudilik
Reformist Yahudilik
Yeniden Yapılanmacı Yahudilik
Hristiyanlık
Katolik Kilisesi
Ortodoks Kilisesi
Oryantal Ortodoks
Protestanlık
Doğu Süryani Kilisesi
Yehova Şahitleri
Mormonluk
İslamiyet
Sünnilik (Hanefi, Hanbeli, Maliki, Şafi)
Şiilik (Zeydi, İsmaili, Caferi, Alevi, Nusayri)
İbadilik
Sufilik
Ahmedîlik
Yerel Dinler, Mezhep ve Tarikatlar
Hinduizm, Budizm, Sihizm, gibi ilk anda söylenebilecek ve oldukça yaygın olan dinlerle birlikte daha az yaygın ve/veya daha az mensubu olan dinler de mevcuttur. Asya dinlerinden Hinduizm bilinen en eski dinlerden olup, yüksek bir inanç sistemine sahiptir; reenkarnasyona inanır. Geleneksel Afrika dinleri daha çok ‘çok çeşitli bir geleneksel inançlar kümesi’dir. Bu geleneklerde üstün bir yaratıcıya duyulan inançla birlikte, ruhlara inanç da göze çarpar. Ölüye hürmet esastır, büyü ve geleneksel tıp uygulamaları yaygındır.
Dinî mezhep ve tarikat sayılarının çok olması dünya üzerindeki dinlerin sayısını 4.300'e çıkarmaktadır. Dünya üzerinde yaşamakta olan ve bir bölgenin yerli halkı olanlar, sonradan o bölgeye yerleşenlerden ayrı olarak mistik ve doğal güçlere, gökcisimlerine, hayvanlara ya da yeryüzündeki bazı şeylere kutsallık yükleyerek farklılık gösterebilmektedir. Bu yüzden bu tür mezhep ve tarikatların sayısı ancak yaklaşık olarak belirlenebilir.
Bazı Yerel Dinler ve Alt Grupları/Mezhepleri
Hint Dinleri
Budizm
Mahayana
Hinayana
Theravada
Vajrayana
Hinduizm
Şaivizm
Şaktizm
Vaişnavizm
Smartizm
Tantra
Jainizm
Sihizm
Uzak Doğu Dinleri
Konfüçyüsçülük
Şinto
Taoizm
İran Dinleri
Mani dini
Mitraizm
Zerdüştlük
Yezdânizm
Diğer Dinler
Paganizm, kökeni dünyanın en eski doğa dinlerine kadar uzanan bir inanç biçimi ve bu dinlerin genel adı olarak tanımlanır. Milattan önce var olduğu bilinen Pagan inanışının, günümüzde devamı niteliğinde olan din türleri de vardır. Benzer şekilde doğa olaylarını kutsal sayan bu dinler arasında Neopaganizm, Animizm ve Şamanizm sayılabilir. Yine herhangi bir kitaba bağlı olmayan, bir çeşit ‘dünya vatandaşlığına sahipliği’ savunan Bahaîcilik ve Sihizm de yaygın olarak bilinen dinler arasındadır.
Yeni Dinî Hareketler
Yerli halkların yeni dinî hareketleri
Hayalet Dansı
Kargo kültü
Peyotizm
Hristiyanlığa dayalı yeni dinî hareketler
Branch Davidians
Moon tarikatı
İslama dayalı yeni dinî hareketler
İslam Milleti
Uzak Doğu'da yeni dinî hareketler
Ananda Marga
Falun Gong
Aum Şinrikyo
Moon tarikatı
Ufo dinleri
Heaven's Gate
Raelizm
Scientology
Diğer yeni dinî hareketler
Jediizm
Urantia
Din Karşıtı Gruplar
Deistler, panteistler, hümanistler ya da özgür düşünceciler gibi grupların varlığı bilinmektedir. Onlar da ateistler gibi din karşıtlığı sınıfında değerlendirilir. Dünyadaki ateistlerin sayısının dünya nüfusunun yüzde 2,5'i olduğu bilinmektedir.
Kuruluş Yıllarına Göre Büyük Dinler
Hinduizm: M.Ö 2300
Yahudilik: M.Ö 609
Zerdüştlük: M.Ö 600
Budizm: M.Ö 563
Konfüçyüsçülük: M.Ö 551
Jainizm: M.Ö 527
Şinto: M.Ö 300
Hristiyanlık: Milat Başlangıcı
Taoculuk: M.S 142
İslâm: M.S 571
İnanan Sayılarına Göre Dinler (50 bin ve üzeri mensubu bulunan)
Hristiyanlık:2.5 milyar
İslam: 2.0 milyar
Hinduizm: 1.1 milyar
Budizm: 0.5 milyar
Halk inançları: 0.4 milyar
Sihizm: 28 milyon
Yahudilik: 14 milyon
Bahailik: 8.5 milyon
Kaodaizm: 6 milyon
Şinto: 4 milyon
Jainizm: 4 milyon
Çendoizm: 3 milyon
Moonculuk: 3 milyon
Tenrikyo: 2 milyon
Vika: 2 milyon
Sekanova: 1 milyon
PL Kyodan: 1 milyon
Dünya Mesihlik Kilisesi: 1 milyon
Rastafaryanizm: 1 milyon
Dürzîlik: 1 milyon
Yezîdîler: 1 milyon
Ekankar: 1 milyon
Sabiilik: 800 bin
Üniteryen Üniversalizm: 800 bin
Scientology: 500 bin
Tengricilik: 500 bin
Zerdüştlük: 250 bin
Sukyo Mahikari: 500 bin
Konkokyo: 450 bin
Oomoto: 170 bin
Satanizm: 100 bin
Raëlizm: 80 bin
Druidizm: 50 bin