Türkiye’nin İlk Yerli Holdingi

Girişimcilik faaliyetlerinin önemli bir ticari uzantısını oluşturan ve ekonomide ciddi hamlelerin oluşmasına katkısı olan holdinglerin, eğitimden bilgi teknolojisine, gıda, sanayi, ticaret ve pek çok alanda etkinliği tartışmasız bir gerçektir. Ciddi bir yatırım planıyla oluşturulabilen küçük ölçekli işletmelerden sonra geniş bir yayılım imkanı sağlama yoluna giden holdingler, iki veya daha fazla şirket yönetiminin birleşerek oluşturduğu kar amacı güden ticari kuruluşlar olarak bilinirler. Holdingi oluşturacak yapı bazen geleneksel aile şirketi bazında aile üyelerinin katılımıyla bazen de sektörel çalışmalarını birleştirmek isteyen şirketlerin bir araya gelmesi ile ticari amaçlar niyetiyle tüzel kişilik kazanırlar. Anonim şirket özelliğinde faaliyet gösteren bu kurumsal yapı, sermayedar kişilere hisseleri oranında pay da sağlayabilmektedirler. Bugün holdinglerin ülkemizde faaliyet alanı bulduğu cumhuriyet dönemine kadar uzanacağız. İlk yerli holding konulu başlığımız altında bu konuya dair yazımızı sizinle paylaşacağız.

Vehbi Koç ve Ticari Yaşamı

Türkiye’nin ilk yerli holdingi unvanına sahip olan günümüz adıyla Koç Holding, sahibi ve kurucusu Vehbi Koç (1901-1996) tarafından 1926 senesinde kurulmuştur. Ankara Keçiören’de 1901 senesinde dünyaya gelen Vehbi Koç, iş hayatına da genç bir yaşta 1917 senesinde atılmıştı. Küçük bir bakkal dükkanında satış işleri yaparak, şeker, lastik, makarna, zeytin satarak ticaret hayatıyla tanışan Vehbi Koç, zaman içinde kendi mesleğini büyütecek yolları deneyerek çalışmalarını hızlandırdı. Kendi adını verdiği “Koçzade Ahmet Vehbi” isimli firmayı 1926 senesinde kurmuştur. Ticari araçların ülkemizde üretilmesi yönünde çalışmaların hız kazandığı dönemde 1928 senesinde “Ford Motor Company” ve “Standard Oil” adlı markaların yerel bayiliğini üstlenmiştir. Ticari yaşamı boyunca sürekli çalışan Vehbi Koç, gıda ve  otomotiv sektörünün yanı sıra, elektrikli ev araçları üretimi gibi karlı endüstriyel çalışmaları da zamanla sektörler arasına dahil etmiştir. Öyle ki 1950’li yıllarında başlayan bu ticari hamleler, zaman içinde Koç şirketinin bünyesine dahil ettiği yeni şirketlerle büyüme hacmini ileri boyuta taşıyacak hale getirmiştir. Eşi Sadberk Hanım ile 1926 senesinde evlenen Vehbi Koç’un bu evlilikten Rahmi, Sevgi, Semahat ve Suna isminde dört çocuğu olmuştur. İlerleyen yıllarda çocuklarına da mesleki tecrübelerini ve zekasını aşılamıştır. Yaşamının son dönemlerine değin, çalışma azmiyle kat ettiği yolları ve fikirlerini Türk toplumuna aktarmış, pek çok girişimciye de ilham olmuş bir isimdir. Vehbi Koç, 25 Şubat 1996 tarihinde, 95 yaşında iken hayata gözlerini yummuştur. Halen Türkiye’nin ekonomik olarak güçlenmesine katkısı olmuş önemli iş adamlarımızdan biri olarak anılmaktadır.

Türkiye'nin ilk yerli otomobilini anlattığımız yazımızı linke tıklayarak okuyabilirsiniz.

Koç Holding Aile Şirketi

Koç şirketinin holding yapısına ulaşması 1963 yılına karşılık gelmektedir. Şirkete katılan ve çok yapılı bir görünüm kazandıran sayısı 20’den fazla olan sektörel topluluğun artışıyla holding unvanının alınması kaçınılmaz olmuştur. Disiplinli bir insan ve ticari bir zeka olarak Vehbi Koç kurduğu aile şirketinde, ekonomi ve ticari hayatın etkileri üzerine aile bireylerini bu konularda eğitmiş, istihdam olanakları sunarak, pek çok kişinin çalışma hayatında yer etmesinde önemli roller oynamıştır. Vehbi Koç aynı zamanda Türk Eğitim Vakfı’nın 1967 senesinde kurulmasına da öncülük etmiştir. Uzun yıllar şirketin yönetim kurulu başkanlığını üstlenmiş olan Vehbi Koç, bu görevini 1984 senesinde oğlu Rahmi Koç’a bırakmıştır. Rahmi Koç, İstanbul’da Robert Koleji’nde tamamladığı eğitimin ardından ABD’ye giderek orada Johns Hopkins Üniversitesi’nde “Endüstriyel Sevk ve İdare Bölümü” alanında yükseköğrenim görmüştür. Koç Holding’in ikinci kuşak temsilcilerinden olan Rahmi Koç’un Semahat Arsel, Sevgi Gönül (Ö.2003) ve Suna Kıraç (Ö.2020) adında 3 kardeşi de holding bünyesinde yer almaktadır. Aynı zamanda Çiğdem Simavi ile evli olan Rahmi Koç’un çocukları olan Mustafa Koç, Ömer Koç ve Ali Koç, holdingte 3. kuşağı temsil etmektedirler. Yönetim kurulu başkanlığı sırasında, Uluslararası Ticaret odası (ICC) nın başkanlığını 1995-1996 seneleri arasında yürütmüştür. TÜSİAD (Türk Sanayicileri ve İş Adamları Derneği) Onursal Başkanlık görevini de yapmıştır. Ayrıca dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından 27 Ekim 1997’de “Türkiye Cumhuriyeti Devlet Üstün Hizmet Madalyası” ödülüne de layık görülmüştür. Hayırseverliği, eğitim ve sosyal anlamda toplumsal çalışmalarıyla da takdir görmüş olan Rahmi Koç, 2013 senesinde emekli oldu. Onursal başkanlığı halen yürütmekte olan Rahmi Koç, Ankara’nın 2018 senesindeki gelir vergisi rekortmenliğini 54 milyon 169 bin 134 TL katkısıyla elde etmiştir. 2019 senesinde yine vergi rekoruna imza atan Rahmi Koç’un yanı sıra Suna Kıraç da bu rekortmenler listesine adını yazdırmış isimlerdendir. Görevi 2013 senesinde babası Rahmi Koç’tan devralan Mustafa Koç, iş dünyasının önde gelen isimlerinden olup ticari ilişkilerin güçlenmesine katkı sağlamıştır. Ülkemizin İtalya ile olan kültürel ve ekonomik ilişkilerinin katkısına binaen İtalya hükumeti tarafından “İtalya Cumhuriyeti Liyakat Nişanı” unvanına sahip olmuştur. İstanbul Sanayi Odası, TÜSİAD, Fenerbahçe Spor Kulübü, DEİK kuruluşlarına çalışmalarıyla katkılar sağlamıştır. İyileştirici istihdam modellerini uygulama gayretiyle ciddi yatırım planları oluşturmuştur. Fakat Mustafa Koç, genç yaşta 21 Ocak 2016 senesinde kalp krizi sonucu vefat etmiştir. Günümüzde Koç Holding’in yönetim kurulu başkanlığını Ömer Mehmet Koç devralmış olarak yürütmektedir. Ömer Koç, TÜPRAŞ yönetim kurulu başkanlığını da aynı zamanda yapmaktadır. “Koç Üniversitesi Mütevelli Heyeti” üyesi de olan Ömer Koç, Türk Eğitim Vakfı’nın mütevelli heyet başkanlığını yapmaktadır.

Koç Holding’in yönetim kadrosunda yer alan Ali Koç, kurulun başkan vekilliğinin yanı sıra “Ford Otosan”, “Yapı Kredi Bankası”, “Setur”, “Koçtaş”, “Otokar Yönetim Kurulu Başkanlığı”, “1907 Fenerbahçe Derneği” kurucuları arasında yer almıştır. Ali Koç, Fenerbahçe Spor Kulübü başkanlığını 5 Haziran 2018 tarihinden bu yana yürütmektedir.

İlk yerli yolcu uçağımızı anlattığımız yazımız, linkte bulunmaktadır..

Koç Holding Bünyesindeki Kurumlar

Birçok marka ve sektöre öncülük etmiş olan Koç Holding geçmişten günümüze ürün yelpazesini arttırarak ilerlemiş, güçlü kuruluşlardan biri haline gelmiştir. Bu markalar arasına “Ford”, “Tofaş”, “Arçelik”, “Beko”, “Opet”, “Aygaz”, “Yapı ve Kredi Bankası”, “Tüpraş”, “Koçtaş”, “Otokar”, “Ark İnşaat”, “Tat Gıda Sanayi”, “Koç Bilgi ve Savunma Teknolojileri”, “Bilkom A.Ş”, “Divan Turizm İşletmeleri A.Ş”,  “Yapı Kredi Kültür ve Sanat Yayıncılık”, “THY Opet”, “Koç Finans”, “Türk Traktör ve Ziraat Makineleri” ile birlikte  “ABD”, “İtalya”, “Yunanistan”, “Almanya”, “Japonya”, “Güney Kore”deki yabancı bazı şirketlerle olan ortaklıkları da ekleyebiliriz.

Koç Holding şirketi Yönetim Kademesi

Koç Holding’in günümüze ait şirket yönetim kademesi ise şu şekilde sıralanmaktadır.

-Rahmi Koç (Onursal Başkan)

-Ömer Koç (Yönetim Kurulu Başkanı)

-Ali Koç (Yönetim Kurulu Başkan Vekili)

-Semahat Arsel (Yönetim Kurulu Üyesi)

-Levent Çakıroğlu (CEO)