Pi yani (π) ekranda görmüş olduğunuz sembol için sadece irrasyonel bir sayı olarak geometri dalının bir unsuru olarak karşımıza çıkmış olan rastgele bir sayı diyenleriniz olacaktır. Aslında bir illüzyon veya hayal ürünü değil size bahsedeceklerim. Ama önce isterseniz Pi sayısının ortaya çıkış sürecine değinelim ve sonrasında hakkındaki gizemine değin anlatacaklarımızla bu konuya bir giriş yapalım.

Pi Sayısının Tarihi

Sembolün dikkat çektiği sene olarak bilinen 1652 yılında bu sembol William Oughtred  tarafından kullanılmış akabinde matematikçi olan İsviçre'li Leonhard Euler tarafından formüle edilmesi açısından geniş bir alana uzanmıştır. O dönemin fizik ve matematik dehası Euler aynı zamanda yaşadığı 18.yüzyılın en önemli isimlerinden biriydi. Dairenin çevresinin çapına bölümünü ifade eden Pi sabiti, çevre kelimesinin ilk harfi yani Greek alfabesince sembolize edilmiştir. Pi sayısının gerçek değerini bulma yönünde birçok bilim insanı ortaya fikirler sunmuştur. Başta Arşimet olmak üzere, ünlü tarihçi Heredot, Mısır ve Mezopotamya, Babil uygarlıkları dahi yaklaşık değer bulma adına Pi’nin değerini adeta kuşaklar arası bir arayışla incelemişlerdir. Hatta Susa tabletlerinde 3,125 olarak en uygun değerin düşünüldüğü de araştırmalarda ortaya çıkmıştır. Babil uygarlığının eski zamanlardan bu yana en yakın değer düşündükleri yani 3 sayısı ile çözüme ulaşmak istedikleri ortaya konmuştur. Bilimin beraberinde sunduğu varsayımların esasında doğruya ulaşmada yaklaşım esasının gerçeğe adım adım gitmede bir rol olduğu bir nevi kanıtlanmış.

Dünya Pi Günü

Pi sayısı yani 3,14 olarak tabir edilen bu sayı aynı zamanda 14 Mart’ı da temsil etmektedir. Günümüzde Dünya Pi Günü olarak kabul edilen bu tarih, Amerikan format gereği tarih belirtirken kullanılan 3/14/.... şeklinde düzenlenişi ile de ilginç bir hal almıştır. Aynı zamanda bu tarih “Dünya Matematik Günü” olarak da kutlanmaktadır.

Pi Sayısının Ortaya Çıkış Süreci

Pi sayısının esasında var olup olmadığı yönünde de birtakım görüşler ortaya atılmıştır. Oransal ifadesinin tanımına daha uygun olduğu şeklinde fikirler yaygınlık kazanmıştır. Var olduğu zaman hususunda ve kullanıma girmesi yönünde net bir bilgi olmaması bu sayının eski uygarlıklardan kalma bir sır olarak günümüze kadar gelmesi için yeterli sebeplerden biri olmuştur.

Pi Sayısının Kaç Basamaklı Olduğu Bilinmiyor

Milattan önceye değin var olduğu düşünülen bu Pi sayısının kaç basamaklı olduğu bilinmemektedir.  İlginç olan bir diğer yorum ise Yunan Alfabesinin 16. sayısına denk gelen bu sayının bazı katlarının basamak sayılarının 5 oluşudur. Bu konuda araştırmalar yapanlardan biri de Japon Google çalışanlarından biridir. Sanal makinelerle bazı hesaplamalar deneyerek hatta daha da ileri giderek Pi sayısının trilyonluk basamağını ölçmeye çalışmıştır. Alman bilimci Ludolph Van Ceulen, aynı sayının virgülden sonra gelen yirmi basamağını ölçmeye çalışarak araştırmalara farklı bir boyut kazandırmıştır. Bu nedenle Almanya ve Avrupa’da Ludolph’un çabalarıyla özdeşleşen Ludolph Sabiti ifadesi yer almaya başladı. Üzerine çalışmalar zamanla hız kazandı.

Pi Sayısının Sınırları Zorlayışı

Matematiksel boyutta etkileşimi hızlandıran bir değer olan Pi sayısının, sınırları zorlatan bir yanı olduğu gerçekti. Belli bir kural bütününe bağlı olmaması açılımını oluşturan değerlerin hareketliliği de hemen hemen birçok deney sürecini beraberinde taşımıştır. Matematik biliminin bir sabiti olarak oran formüle etmek için bir gerçek kabul edilen Pi sayısı, aynı zamanda sosyal bilimlerin de ilgi konusu olmuştur. Sayının virgülden sonraki rakamları ezberleyerek ve kesin olarak aklında tutarak Guinness rekorlar kitabına girebilmeyi başarmış bir isim olan Çinli Lu Chao, ilk 67 890 rakam ile sınırı zorlamış ve bir ilke imza atmıştır. Fabrice Bellard isimli bir bilgisayar programcısı bu konuda bir dünya rekoruna sahiptir. Sayının 1.24 trilyonuncu basamağı hesaplandığında, sayıyı hesaplayacak harddisk boyutuna erişilemediği için bilgisayarlara kaydedilemedi. Basamak sayısı bilinmeyen bu sayı sosyal platformlarda da geniş yankı bularak bazı uzmanlarca temel düzey bir matematik bilgisine sahip insanlar için dahi basit ölçümlerle bulunabilecek problemleri sorusu ve çözümüyle beraberinde sıralamıştır.

Pi Sayısının Gizemini Koruması

Pi sayısının basit bir sayı olmaktan çıkıp kişi adları, nesneler hatta yazı karakterlerini dahi içinde barındıran bir sistem olduğu, sanki evrenin sırlarını içinde barındıran bir gizeme kadar insanı götürdüğü yönünde düşünceler de yok değil. Pi belki de Pin kodu olarak düşüncenin, evrenin boyutuna açıldığı bir kilit sistemiydi kim bilebilir?

Pi Sayısının Sosyal Bilimlere Konu Olması

Pi sayısıyla ilgili bir ilginç örnekte, Hans Henrick Stolum tarafından ortaya atılmış. Suyun akışı üzerine, izlediği yolu yani kıvrımlı olması ya da düz, suyun kaynaktan döküldüğü mesafeye oranlamaya çalışmış ve netice itibarıyla iki ve daha fazla nehir arasındaki mesafeyi ölçümleyerek değer olarak 3,14 yani Pi’yi bulmuştur. Sadece Matematikten yola çıkarak coğrafi koordinatlara değin uzanan bu yolculuk Pi sayısının yeryüzünün oluşumunda bir araç olarak kullanılıp kullanılmadığı yönünde akıllarda soru işaretleri oluşturmaya devam etmektedir.

Pi sayısının hesaplanan bir milyarıncı rakamın 9 olduğu bilinir. Pi sayısının insanlık tarihini etkilediği, araştırmacılarca antik dönemlerden tutun Mısır Piramitlerinden başlayarak dünyanın birçok bölgesindeki yapıların planı incelenirken Pi sayısına rastlandığı, uygarlığa dönüşümde ileri sunulan görüşlerden kabul edilmiştir.  Bugün, telefon numaranız, doğum tarihiniz, rakamsal boyutta akla gelebilecek herhangi bir sayının Pi sayısında bir basamağa denk geldiği bilinmekte. Filmlere, kitaplara dahi konu olmuş bir sayı olan Pi bunca spekülasyon ve atılan görüşlerden sonra sizce de sadece bir sayıdan mı ibaret? Fakat yaşamın bir matematiği olduğu konusunda bizlere ipuçları veriyor dersek yanılmayız sanırım.