2018’de, John Allen Chau isimli Amerikalı misyoner, Sentinel adasının kuzeyinde hayatını sürdüren aynı isimli kabile tarafından öldürüldü. Bu kabile binlerce yıldır tüm çağdaşlaşma ve teknolojik gelişmelerden uzakta hayatını sürdürüyordu ancak Chau’yu öldürmeleriyle uluslararası tanınırlık kazandılar. Sentinel kabilesinin yabancılara karşı düşmanca tavırlarının nedeni ise şudur: 12.000 sene önce tarımın yükselmesi ve kalıcı yerleşimlerin başlamasıyla dünyada yerli halklara pek de nazik davranılmayan çağ başladı.
Özellikle son yüzyıllarda gerçekleşen sanayileşme gibi gelişmeler bu insanların izlerini neredeyse tamamen yok etti. Tabii birkaç küçük ve izole kabile, modernleşmeye direnerek adeta zaman içinde donup kaldı. Dünyanın her yerine yayılmalarına rağmen büyük çoğunluğu Güney Amerika’da, Amazon bölgesinde yaşıyor. Kimileri çatışmalardan kaçmak için ormanlara sığındı, kimileri ise daha büyük topluluklardan ayrılarak kendi kabilelerini kurdu, kimileri ise zamanında diğer toplumlarla temas kurmalarına rağmen sonrasında vahşi doğaya geri çekildi. İşte dünyadan izole yaşayan kabileler…
Sentinel Kabilesi (Kuzey Sentinel Adası)
Sentinel kabilesinin üyeleri Afrika’nın en eski insanlarının doğrudan torunu olarak kabul edilir; yani neredeyse 60.000 yıllık kabilenin günümüzde yaşayan kişileridir. Her zaman yaşadıkları uçsuz bucaksız Bengal Körfezi’nin Kuzey Sentinel Adası’nda, dünyadan en çok izole olan insanlar olabilirler.
Toplulukla son büyük temas 1800’lerin sonlarında İngiliz Kraliyet Donanması kaşifinin kabiledeki insanları kaçırdığı, onları tuhaf cinsel deneylere maruz bıraktığı ve nüfuslarının çoğunu yok eden hastalıklarla tanıştırdığı zaman gerçekleşti. Onlar hakkında bilinen şeyler çok azdır ve ne yazık ki ziyaretçileri düşmanca karşılayan Sentinel halkıyla temas yasaktır.
Jarawa Halkı (Andamanese Adaları)
Andamanese Adaları, 55.000 yıldır burada yaşayan dünyadan izole halk Jarawa’ya ev sahipliği yapar. Tıpkı diğer izole kabileler gibi Jarawa kabilesi de modernleşmenin kendilerine dokunmasını istemediler. Ancak 400 kişilik göçebe kabilenin bazı küçük gruplarıyla hala temasa geçilememesine rağmen, Jarawalar komşuları Sentineller kadar başarılı olamadı. Çünkü şirketler Jarawa toprakları boyunca kaçak avcıları, uyuşturucu satıcılarını ve tarih öncesi avcı-toplayıcıları görmeyi uman ‘’insan safarisi’’ için turistleri çeken otoyol inşa ettiler. Üstelik 2002’de Hindistan Yüksek Mahkemesi inşaatı durdurmuş olmasına rağmen…
Yaifo Kabilesi (Papua Yeni Gine)
Kaşif Benedict Allen, 2017’de dünyanın en izole bölgelerinden birinden yeniden ortaya çıkmadan önce 3 hafta süresince ortadan kayboldu. Yeniden ortaya çıktığı bölge Yeni Gine adasının doğu yarısını kaplayan Papua Yeni Gine’nin yaylaları, yani Doğu Sepik orman bölgesiydi. Burada ne işi vardı diye merak ediyorsanız, cevabı eski dostlarını bulmak olacaktır. Allen, 30 sene önce kabileyle ilk kez temas kurduğundan beri modern toplumlarla çok az teması olan ve artık neredeyse ‘’efsane’’ statüsüne ulaşan Yaifo kabilesini arıyordu.
Awa Kabilesi (Amazon)
Yasadışı ağaç kesimleri, ormansızlaşma ve benzeri tacizler Awa kabilesini dünyadaki en savunmasız temassız kabilelerden biri yaptı. Hem Peru hem de Brezilya sınırları içerisinde yer alan Amazon yağmur ormanları, binlerce yıldır Awa kabilesine ev olmasına rağmen geriye kalan yaklaşık 600 Awa’nın yalnızca 60-80 üyesi burada yaşayabiliyor. Üstelik onların yaşamı da toprağın cömertliğine göre değişebilen göçebe hayat… Geri kalan Awa üyeleri ise izole edilmiş ve korunan orman köylerinde yaşıyor.
Ayrıca insanların hayatlarını değiştiren bilimsel buluşlar listesine de bakabilirsiniz.
Yanomami Kabilesi (Brezilya ve Venezuela)
35.000 nüfuslu Yanomami kabilesi, Güney Amerika’da kalan ve nispeten izole insanlardan oluşan en büyük gruptur. Binlerce yıldır Brezilya ve Venezuela’nın yağmur ormanlarında yaşamalarına rağmen şimdilerde tüm izole insanların ortak problemi olan taciz ve ormansızlaşma tehditleriyle yüzleşiyorlar. Öte yandan Yanomami kabilesi, ormanlarında yaşayan diğer topluluğun kesinlikle farkındadır: Moxateteu grubu, kabilenin ormanın daha uzak ve izole bölgelerinde dolaşan Yanomamilere verilen addır.
Yuqui Kabilesi (Bolivya)
Yuqui kabilesi ile ilk olarak 16. Yüzyılın ortalarında İspanyollar temasa geçilmiştir. Ancak sonrasında 1960’lara dek, yani neredeyse 400 seneden fazla süre Yuqui halkı modern toplumlardan izole şekilde yaşamıştır. O dönemde bu kabilenin Siriono adında daha büyük grubun parçası olduğu düşünülüyordu fakat kendilerine has benzersiz dilleri sayesinde Yuqui halkı ayrı kabile olarak anılmaya başlandı. Bir zamanlar Bolivya Ovası’nın büyük bölümünde yayılmış olmalarına karşın, şu anda bilinen nüfusları 130’dur. Tabii bazı kabile üyelerinin temassız ya da sayılmamış olma ihtimali yüksektir.
Ayoreo Kabilesi (Paraguay)
Paraguay’ın Chaco bölgesindeki bozulmamış vahşi doğa, uzun zamandır Ayoreo kabilesinin yöresi olmuştur. Fakat ne yazık ki şimdilerde dünyanın en hızlı ormansızlaşma oranıyla yüzleşmektedir. 1940’lar ve 1950’lerde ilk Mennonite çiftçilerinin bölgede koloniler kurmaya başlamasından beri pek çok Ayoreo ile temasa geçilse de bazıları hala izole yaşamayı tercih eder. Tabii yabancı çiftlik şirketleri halkın arazisini satın alıp sığırları için geniş açıklıklar için ormanları tahrip etmeye devam ettikçe Ayoreoların saklanma yerleri her yıl daha da küçülmektedir.
Totobiegosode Kabilesi (Paraguay)
Paraguay’da konumlanan Totobiegosode kabilesi, Ayoreo kabilesinin farklı grubudur. Ancak modern toplumlardan daha da izole yaşarlar, hatta isimleri "yaban domuzlarının yerinden insanlar" anlamına gelmektedir. Kabilenin son hayatta kalan üyeleri çoğunlukla günlerini buldozerlerden ve düşman sığır çiftçilerinden kaçarak geçirirler. Yine de, izole kabile Totobiegosode’u modernleştirme ya da ortadan kaldırma çabaları çok sayıda üyesini ormandan uzaklaştırmasına rağmen, halkın bir kısmı göçebe yaşam tarzlarını koruyarak dış dünyayla her türlü temastan kaçınmayı başarmıştır.
Huaorani Kabilesi (Ekvador)
Amazon ormanlarının Ekvador’da kalan bölgesinde hala temas kurulmamış yaklaşık 200 kişinin bulunduğuna inanılır. Bu kişilerden bazıları Taromenane’dir ancak diğerleri Taromenane’nin bugüne dek sık sık çatışmaya girdiği rakip kabile Huaorani’dir. Huaorani kabilesinin bazı üyeleri modern dünyayla oldukça iç içedir, hatta kimileri ulusal televizyon kanallarına çıkıp Taromenane katliamı hakkında övünür. Ancak diğer üyeleri neredeyse tamamen dünyadan izole olmuş durumdadır.
Tacana ya da Toromonas Kabilesi (Bolivya)
2016 senesinde, Bolivya’nın ulusal petrol şirketinde çalışan maden arayıcılarının Peru sınırı yakınındaki temassız insanlarla karşılaştıklarına dair kanıtları saklamalarıyla ilgili raporlar ortaya çıkmıştır. Bu kabile büyük olasılıkla kimi zaman Toromonas olarak da tanınan Tacana kabilesiydi.
Uzak iç ormanları arayan petrol araştırmacıları ayak izleri ve boş kaplumbağa kabukları keşfetti, ormanda bağırışlar duydu ve daha sonra kamp alanları yerli halk tarafından kuşatıldı. İddiaya göre şirketin bu olayları örtbas etmesinin nedeni ise temasa geçilmemiş halkın keşfedilmesiyle petrol çalışmalarının durdurulması gerekmesiydi.
Piripkura Kabilesi (Brezilya)
Antropologlar, yerleşik komşuları tarafından Piripkura olarak bilinen uzak ve izole kabilenin varlığından bahseder. Hatta ormanda sık sık uçtukları için kelebek insanlar olarak da takma ada sahiptirler. Brezilya’daki yerli ajans, dünyadan izole yaşayan kabileler arasından Piripkura ile ilk kez 1980’lerde temasa geçmiştir ancak grup kısa süre sonra ormana geri çekilmiştir. O dönemde, kabilenin hepsi Tupi-Kawahib yerli dilini konuşan yaklaşık 20 üyesi vardı. Takip eden yıllarda kabilenin üç üyesi yabancılarla iletişime geçmiş; daha sonrasında ise bir adam ormandan tıbbi yardım istemek ve beyaz insanlar tarafından yapılan katliamı anlatmak için ortaya çıkmıştır.
Sıkça Sorulan Sorular
Himba kabilesinde kadınların hamile kalması, çocuklarıyla kurdukları empati ilişkisine göre belirleniyor. Kadınlar hamile kalmak istediklerinde ağaç altına giderek olmasını istedikleri çocuğun onlarla iletişim kurmasını bekliyorlar. Çocuk ise anneyle şarkı aracılığıyla iletişim kuruyor ve bu şarkı çocuğun babası başta olmak üzere tüm kabile üyelerine öğretiliyor.
Kabile üyesi kadınlar, ergenlikleri öncesinde alt dudaklarının çeneleriyle birleştiği noktadan delerek ve çekerek genişletirler. Bu şekilde oluşan boşluğa kil tabaklarını takıyor ve yemeklerini bu şekilde yiyorlar.
