Dünyanın En Büyük Dinozor Fosilleri

Kütleleri açısından hayvanları karşılaştırdığımızda dünyanın en büyük memeli hayvanı Balaenoptera musculus, yani mavi balinadır. Mavi balinalar ortalama 150 ton ağırlıkları ve 30 metreyi aşan boylarıyla aynı zamanda şimdiye kadar yaşamış en büyük hayvan unvanına da sahip olurlar. Tabii okyanustaki büyüme şartları son derece farklı olduğu için burada ayrıca sorulması gereken sorular vardır. Örneğin en büyük kara hayvanı hangisidir? Günümüzde filler bu soruya verilebilecek en uygun cevap olsa da tarihe geri dönüp baktığımızda daha da büyük canlıların var olduğunu görürüz.

Mezozoik Çağ’da, yani yaklaşık 66 ila 252 milyon yıl önce yaşayan dinozorların çoğu modern filler, su aygırları ve gergedanlardan çok daha uzun ve büyüktü. Dönemin en büyük dinozorları, uzun boyunları ve kuyruklarıyla tanınan dört ayaklı otçul türlerden oluşan ‘’sauropoda’’ koleksiyonuydu. Titanozor adı verilen sauropoda alt grubu ise, türün en büyük üyelerinden oluşuyordu. Titanozorların dünyamızın Kretase jeolojik döneminin sonunda, ortalama 66 ila 145 milyon yıl önce yaşadıkları inanılır ve bunu kanıtlar nitelikte her kıtada titanozor fosilleri bulunmuştur. Ne yazık ki bu hantal ve devasa canlılar Kretase’nin sonunda öldü. Ancak yine de türlerinin en büyük fosil örneklerine sahip oldukları için size biraz titanozorlardan bahsedeceğiz. İşte dünyanın en büyük dinozor fosilleri…

1. Dreadnoughtus

Dreadnoughtus, boyutları güvenilir şekilde ölçülebilen en büyük dinozordur. Hatta bazı kaynaklar onun muhtemelen en büyük titanozor olduğunu öne sürer. Sauropoda alt koluna ait olan bu dinozor türünün neredeyse tam parçalarıyla bulunan fosili 2009 senesinde gün ışığına çıkarılır. Dreadnoughtus fosili Arjantin’in güneyinde yer alan Patagonya’nın yaklaşık 77 milyon yıl öncesine tarihlenen kaya yataklarından çıkar. Dev dinozorun hayattayken 26 metre uzunluğunda ve yaklaşık 65 ton ağırlığında olduğu tahmin edilir.

2. Patagotitan

Türlerine göre ayrılan ve yığınlar halinde bulunan fosil kemikler göz önünde bulundurulduktan sonra yapılan boyut tahminlerine göre, Patagotitan mayorum olarak da bilinen dinozor dünyanın ve tüm zamanlarınen büyük karasal hayvanı unvanını kazanabilir. Koleksiyon uçtan uca 2,4 metre ölçülen uyluk kemiğini içerir. Sadece uyluk kemiği! Gözünüzde canlandırması zor değil mi? 95 ila 100 milyon yıl önce yaşayan Patagotitan, devasa boyutu dolayısıyla, 2014’teki ilk keşfi ile Ağustos 2017’deki resmi adlandırması arasında basitçe ve sadece titanozor olarak anılıyordu.

En büyük dinozor fosilleri arasında ilk sıraya yerleşen bu keşifte, patagotitanın yaklaşık 77 ton ağırlığında ve 37,2 metre uzunluğunda olduğu tahmin edilir. Ancak bu sayıların abartılan fazla tahminler olduğunu öne süren araştırmacılar da mevcuttur.

3. Argentinosaurus

Argentinosaurus 1993’ten beri bilim dünyası tarafından bilinir. Dev dinozorun kanıtı ilk olarak 1987’de Arjantin’de bulunan çiftlikte tamamen yetişkin insan büyüklüğünde fosilin ortaya çıkarılmasıyla keşfedilir. Çiftlik sahibi bu eşsiz fosil örneğinin taşlaşmış büyük ağaç parçası olduğuna inanınca 1993 senesine dek Argentinosaurus, saurpoda türüne ait yeni tek omur olarak tekrar sınıflandırılmaz. Argentinosaurus’un iskeleti tam olarak bulunmamış olsa da mevcut fosiller kullanılarak vücudun geri kalanının büyüklüğünün projeksiyonlarına dayanarak dinozorun uzunluğuna ilişkin tahminler yapılmıştır; en büyük dinozor boyuna rakip olarak Argentinosaurus’un yaklaşık 37 ila 40 metre uzunluğunda ve 99 ila 110 ton ağırlığında olduğu öne sürülmüştür. Bu ortalama ölçümlere göre, Argentinosaurus şimdiye dek bilinen en büyük kara hayvanı olduğu kadar aynı zamanda en büyük dinozor olurdu.

4. Saltasaurus

Keşfedildiği kuzey Arjantin’deki Salta şehrinden adını alan titanozor Saltasaurus, tür olarak ilk kez 1980 yılında tanımlanmış ve diğer titanozor türleriyle karşılaştırıldığında sadece 12,2 ila 12,8 metre uzunluğa ve 7,7 tonun biraz altında ağırlığa sahip olduğu düşünülmüştür. Diğer birkaç titanozor, yırtıcıları kendilerine saldırmaktan vazgeçirmek için devasa boyutlarına güvenirken Saltasaurus’un tamamlanamamış fosil iskelet koleksiyonunun analizi, bu türün farklı savunma stratejisi kullandığını gösterir. Titanozorun vücudunun, yırtıcı hayvan dişlerinin etine nüfuz etmesini zorlaştıran osteodermler ya da kemik zırhlı plakalarda kaplı olduğu keşfedilmiştir.

5. Rapetosaurus

Dünyanın en büyük dinozor fosillerinden Rapetosaurus krausei olarak da tanınan türün genç örneği, 1998 senesinde Madagaskar’ın kuzeyinde yer alan yamaçta kazı yapan araştırmacılar tarafından keşfedilmiştir. Yapılan bu kazı şimdiye dek keşfedilen en eksiksiz titanozor iskeletlerinden birini ortaya çıkarmıştır. Öte yandan, tama yakın iskeletin yanı sıra bölgeden bir gence ve bir yetişkine ait kafatası da çıkarılmıştır.

Genç iskeletin uzunluğunun yalnızca 8 metre olmasına ve yetişkin iskeleti bulunmamasına karşın, paleontologlar bu türün tamamen büyümüş üyelerinin uzunluğunun 15 metreye kadar ulaşabileceğini tahmin etmişlerdir. Rapetosaurus’un kemikleri, kabaca 70 milyon yıl öncesine, yani dünya tarihinin en büyük kitlesel yok oluşlarından biri olarak tanınan dinozorların yok oluşundan yalnızca 4 milyon öncesine tarihlenmektedir.

6. Austroposeidon

1953 senesinde Sao Paulo’nun belediyelerinden olan Presidente Prudente’de kısmi omurga ve kaburga keşfedildi. Ancak o zamanlar Brezilyalı araştırmacıların bu dinozor fosillerini incelemek ve türünü beyan etmek için yeterli personel ve kaynağı yoktu. Dolayısıyla fosiller 2016 senesine kadar 60 yıldan fazla sürece müzede kaldılar. İmkanlar geliştikçe incelenen fosillerin Brezilya’nın bilinen dokuz titanozor türünün en büyüğü olan yeni titanozor türüne ait olduğu belirtildi. Bu fosillerin boyutlarına göre, tamamen büyümüş Austroposeidon magnificus’un boyunun 25 metreye kadar ulaşabileceği tahmin edildi. Öte yandan fosilleri içerisinde saklayan kumtaşı ve çamur taşı tabakalarının yaşı, Austroposeidon magnificus’un 66 ila 84 milyon yıl önce yaşadığını kanıtlar niteliktedir.

7. Paralititan

Paralititan stromeri olarak adlandırılan dinozor türü, ilk olarak 2001 senesinde tanımlanmıştır. Ancak bu başarı Mısır’ın Kahire bölgesinin yaklaşık 300 km güneybatısında bulunan alanda yapılan daha önceki kazıların 1,69 metre uzunluğunda büyük uyluk kemiği ve parçalanmış omuz kemikleri, ön bacak kemikleri, dişler ve omurlar koleksiyonunu ortaya çıkarmasından sonra gerçekleşmiştir. Böylesine uzun ve büyük uyluk kemiğinin keşfi, pek çok paleontologun Paralititan’ın büyüklük anlamında Argentinosaurus’a rakip olduğunu iddia etmesine yol açmıştır.

Titanozor’un uzunluk ve ağırlık tahminleri ise değişiklik göstermektedir; uzunluk tahminleri 25 ila 30,5 metre arasında değişirken ağırlığı için yapılan tahminler ise 66 ila 83 ton arasında değişmektedir. Paralititanların yaklaşık 94 milyon yıl önce, Kretase Dönemi’nin mangrov bataklıklarında yaşadığına inanılır.

8. Shingopana

Tanzanya titanozoru olarak da bilinen ve dünyanın en büyük dinozor fosillerinden biri olan Shingopana songwensis türü, ilk olarak 2017 senesinin ağustosunda tanımlanmıştır. Omurlar, kaburgalar, ön ayaklarından birinden alınan kemik ve parçalanmış alt çene ve kasık kemiğinden oluşan fosil koleksiyonu, 2002 senesinde Tanzanya’nın güneybatısında ve Afrika’nın Büyük Yarık Vadisi’nde yer alan Galula bölgesinde bulunmuştur.

Fosillerin bulunduğu kayalar 70 ila 100 milyon yıl öncesine tarihlenir. Shingopana, bölgede konuşulan Shavili dilinde ‘’geniş boyun’’ anlamına gelir ve titanozorun şişik boyun omurları, türün adına ilham olmuştur. Sadece 8 metre uzunluğunda ve tahmini 5,5 ton ağırlığında olan Shingopana songwensis, en büyük fosillerden olmasına karşın titanozorların en küçükleri arasındadır.