Gökdelen deyince akla ilk gelen devasa yüksekliğe sahip konut bazen de iş merkezleri olarak bilinen yapılardır. Çok katlı yapılar olarak adlandırılan ve mimarinin 21. yüzyılda en fazla görülen örneği olan bu yapılar metropol kentlerde bilhassa sıklıkla görülmektedir.

Dünyada çok katlı yapıların en sık görüldüğü yerlerden biri olan ABD’nin New York şehrinde yer alan Woolworth Building adlı bina ise günümüz koşullarına uygun yapılan ilk yapı olarak anılır. On katlı bir bina olarak inşa edilen ve sonrasında gökdelen temeline dair önemli bir adım olan Chicago kentindeki gökdelenin inşasına 1884 yılında başlanmış ve bir sene sonunda tamamlanmıştır. Sonrasında bu tarz yapıların gelişimi kıtalar ötesine taşınmış, Asya, Afrika gibi dünyanın birçok bölgesinde farklı tasarımlarla da oluşmaya devam etmiştir. Bugün dünyanın en meşhur gökdelenleri olarak günümüzde yer alan bazı gökdelenler ve özellikleri hakkında size biraz bahsetmek istiyoruz.

Burç Halife Binası

Meşhur gökdelenlere ayırdığımız bu sayfanın ilk ve belki en tanınan örneği Burç Halife Binası’dır. Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai kentine bağlı bu yapı 828 metre uzunluğa sahip, 161 kattan oluşan gökdelendir. İnşasına 2004 senesinde başlanan Burç Halife Binası dünyanın en büyük gökdelenidir. Önceki adı Burç Dubai olan binanın inşaatının tamamlanıp açılması 4 Ocak 2010 tarihinde gerçekleşmiştir. Yapımında 1.2 Milyar $ harcanan bina içinde, asansör, restoran, gece kulübü, yüzme havuzu, cami yer almaktadır. Alan olarak 344.000 metrekarelik zemin üzerine inşa edilen bina, betonarme üstüne çelik katlar çıkılarak yapılmıştır. Burj Kalifa olarak tabir edilen bina, Owing- Merrill şirketleri tarafından tasarımı oluşturularak inşa edilmiştir. Dış cephe özelliğinde rüzgarların oluşturacağı etkiye karşı, rüzgar büken tasarım gerçekleştirilmiştir.

Şangay Kulesi

Çin’in en yüksek gökdeleni olarak bilinen Şangay kentine bağlı Şangay Kulesi 632 metre yüksekliğe sahip bir bina olarak bilinir. Kulede yer alan gözetleme güvertesi, en yüksek alanda yer alarak bir dünya rekoruna sahiptir. Gökdelen 128 kattan oluşmaktadır. Kulenin açılışı 2 Şubat 2015 tarihinde gerçekleşmiştir.

Gökdelenin bazı katlarının otel olarak kullanıldığını söyleyebiliriz. Binanın 105. katı otel müşterileri tarafından oldukça tercih edilmektedir. Kule içinde yer alan alışveriş alanları, gece kulübü ve barlar, dünyanın en hızlı asansörleri, iş yerlerinden ayrı olan diğer bölümleridir. Kulenin uzunluğuna bağlı olarak dünyanın en büyük ikinci gökdeleni olduğunu söyleyebiliriz. Amerikan şirketi olan Gensler ve Çinli mimar Jun Xia tarafından oluşturulan tasarımıyla kulenin ilk yapımına 29 Kasım 2008 tarihinde başlanmıştır.

Abraj Al-Bait Kuleleri

Ebrac El-Beyit adıyla da bilinen kuleler, Suudi Arabistan’ın Mekke şehrinde yer alan dünyanın en yüksek oteli olarak bilinir. Toplamda 601 metre yüksekliğe sahip bu görkemli yapı, Ecyad Kalesi yerine inşa edilen binalardır. Kompleks yapı olarak Otel Kulesi içerisinde Al-Faisaliah Merkezi, Hacer, Zemzem, Kıble, Sarah, Merve ve Safa bölümleri de yer almaktadır. Hac ibadetlerine gelen müşteriler için 24 saat hizmet veren kulelerde, konaklama esnasında İslam tarihine ait önemli fotoğraflar ve yazılarla birlikte geçmişe dair önemli kaynakları insanlarla paylaşılmaktadır. Abraj Al- Bait kulelerinde dört kattan oluşan alışveriş alanı, konut kuleleri, 4000 kişilik mescit, konferans salonu mevcuttur. 2008 senesinde inşaatı tamamlanan yapı 65.000 kişiyi ağırlayacak kapasitesiyle bilinmektedir.

Ayrıca Hiç Uyumayan Şehir New York Gezi Rehberi adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Taipei 101 Finans Merkezi

Tayvan’a bağlı Taipe kentine ait bir finans merkezi olarak adlandırılan Taipei 101 Finans Merkezi, inşaatına 1999 senesinde başlanan ve açılışı 2004 senesinde gerçekleşen yüksek katlı bir başka gökdelen olarak bilinir. Gökdelende 101 kat yer almaktadır. Uzunluğu 509 metre olan binanın tasarımı ve inşası C.Y. Lee & Partners şirketlerince gerçekleştirilmiştir.  Asya’da Burç Halife Binası yapılmadan önce en büyük gökdelen olarak bilinen Taipei 101 Finans Merkezi, kütle sönümleyici etkiyle inşa edilmiş, rüzgarın etkisine karşı destekler oluşturulmuştur.  Saniyede 16.8 metre yükselebilen hızlı asansörlere sahiptir. Çin kültürüne uygun biçimde Asya stili bir gökdelendir.

Petronas İkiz Kuleleri

Malezya’nın başkenti Kuala Lumpur’un en dikkat çeken özelliklerinden biri olan Petronas İkiz Kuleleri, yapımına 1992 senesinde başlanan ve 1998’de açılışı gerçekleşen 88 kattan oluşan bir yapıdır. Yükseklik olarak 452 metre uzunluğu olan gökdelen, iş merkezi olarak ülkede yer almaktadır. Petronas Petrol Şirketi’nin holding yönetim merkezi olarak yer alır. Dünya Ticaret Merkezi’ne benzeyen bir konseptle tasarımı gerçekleştirilen binalarda 76 asansör yer almakta olup, katlarda çift yönlü her biri 25 kişiyi taşıyabilen kapasiteye sahiptir. İnşaatın temelinde, çelik, cam ve beton bulunmaktadır. Pencere sayısı 32.000 adettir. Kuleler içerisinde yer alan, alışveriş merkezleri, resim ve sanat galerileri, müzeler ve senfoni topluluğunun yer aldığı konserlerin olduğu alanlarla ilgi çekicidir. Kulelerin mimarı Cesar Antonio Pelli’dir. Kuleler arasında bağlantı çelik köprülerle gerçekleşmektedir.

Dünya Ticaret Merkezi

World Trade Center adıyla bilinen Dünya Ticaret Merkezi’nin adı en fazla 11 Eylül saldırılarıyla duyulmuştur. 2001 tarihinde sabotaja uğrayan Manhattan’da yer alan binanın yapımına ikiz kule olarak 1960 senesinde başlanmıştır. 1970 senesinde ilk olarak ticari faaliyetlerine başlayan kule, çelik gökdelen özelliğiyle de bilinmekteydi. Hudson Nehri’ni 107. kattan izleme şansının olduğu restoran, dünyada bilinen en büyük restoranlar arasında yer almaktaydı. İnşaatının 1972 senesinde  tamamlandığı bina 417 metre yüksekliğe sahip, 110’ar katlı iki kuleden oluşmaktaydı. Yaşanan saldırı sonucu çok sayıda insanın hayatını da kaybettiğini belirtelim. Yıkıldıktan sonra inşasına 7 Mayıs 2002 tarihinde başlanan kulelerden ilki, 23 Mayıs 2020 tarihinde yeniden hizmete açılmıştır.

Empire State Binası

Dünya Ticaret Merkezi’nin açılışından önce dünyanın en büyük gökdeleni olarak bilinen New York’ta yer alan Empire State Binası, Manhattan 5. bulvarında yer alır. Yapımına 1930 senesinde başlanan ve tamamlanması 1 yıl süren bina, 381 metre yüksekliğe sahiptir. Maliyeti 24. 718 milyon $ olan bina, 102 kattan oluşmaktadır. New York’un tanınmış iş merkezlerinden biri olan Empire State’nin inşası ve tasarımı Shreve, Lamb & Harmon Associates firmasına aittir. Mermer zemini, 6550 penceresi, 73 adet asansörü, 760 km elektrik hattı ve toplam ağırlığı 331 bin ton olan bir gökdelendir. Bina inşaatının 18 ayda bitirildiği belirtilmiştir. Binanın yüksekliği ikliminde de ilginç değişiklikler yaratmıştır. Gökdelenin en üst katlarına kar yağışı olurken alt katlara yağmur şeklinde bir yağışın olduğu da gözlenmiştir.

Sears Tower

Willis Tower olarak günümüzde bilinen Chicago’da yer alan Sears Kulesi, 442 metre yüksekliğe sahip 110 katlı binadır. Binanın üstünde yer alan antenlerle bu yükseklik 527 metreye çıkmaktadır. Eski adı Sears Tower olan bina sigorta şirketi Willis Group’un bölgesel olarak yerleşimi sonucunda Willis Tower adını almıştır. Bina cephesi alüminyumla kaplıdır ve toplamda 16.100 adet penceresi bulunur. İnşaatına 1970 senesinde başlanmış ve 1974 senesinde tamamlanmıştır. İş merkezi olarak faaliyetini sürdürmeye devam etmektedir.