Müzik her insanda farklı tepkilere sebep olabilir. Çalışırken, okurken ya da sadece dinlerken; söz gelimi klasik müzik iyi gelebilir ve diğer müzik türleri rahatsız edebilir. Diğer insanlarda ise aynı tür müzik tam tersi bir etki yaratabilir. Yani müziğin etkileri kişiden kişiye değişebilir. Dinlemeyi tercih ettiğimiz müzik türü, beynimize bir biçim verir; bizi iyileştirir ya da tersi etki yapabilir. Bazı araştırmalar insanların farklı müzik türlerini deneyimlemesi ve dinlemeye başlaması gerektiğini öne sürer.

Müziğin evrensel dilini salt ruhumuzu arındırmak için değil beynimize format atmak için de kullanabiliriz. Beyin üzerinde sandığımızdan çok daha fazla etkili olan müziğin beyin dalgaları yoluyla yarattığı bu etkileri ve beyni çalıştıran müzikleri araştırdık.

Beyin Dalgalarının Oluşması

Beyin dalgaları, beyin çevresindeki devasa sinir hücresi topluluklarının düzenli ateşlenmesi ile oluşur. Dalgalar, beynin ön ve arka bölümlerine ya da daha derindeki kısımlardan yüzeye kadar gidip gelir. Elektroensefalografi (EEG) adı verilen bir cihaz kafaya, elektrot adı verilen alıcılarla bağlandığında beyin dalgaları tespit edilebilir ve bu beyin dalgaları 1 Saniyede ortaya çıkan dalga sayısına göre isimlendirilir.

Beyin Dalgaları Nelerdir?

Delta

(0.1-3 Hz) En düşük sıklıktaki dalga türüdür. Saniyede 1-3 kez oluşur. Uykunun derin olduğu anlarda ve yeni doğan bebeklerde görülür. Dalga boyu en yüksek ve en yavaş olan dalgadır. Normalde görülmesi ‘bilinç düzeyinin düşük olması’nın göstergesidir. Trans halidir. En düşük bilinç düzeyi veya aşırı rahatlık halidir.

Theta

(4–8 Hz) Yavaş sıklıktaki aktivitedir. 'Hayal dalgası' demek yanlış olmaz. Hayal kurma, dua etme, meditasyon vb. durumlarda belirgindir. Uyku ile uyanıklık arasıdır. Uyku durumunda ve 13 yaşından küçük çocuklarda görülmesi normal kabul edilir. Gerginlik durumunda, davranış bozukluğu durumunda ve yaratıcı durumlarda görülebilir.

Alpha

(8-12 Hz ) Sıklığı orta düzeydedir. Normalde sakin yetişkinlerde görülür. İyi alfa üretimi uyanıklığı, mental dinginliği, dışa dönüklüğü, gerçekçiliği ifade eder. Öğrenme ve bilgiyi kullanma becerisinde etkilidir. Gözler kapalıyken ve derin nefes alırken alfa dalgasının gücü artar; düşünme ve problem çözme sırasında azalır.

Beta

(12 Hz üstünde) Sıklığı hızlı aktivitedir. 14-36 sıklığında ortaya çıkar. Uyanık olma hali ya da üst düzey gerginlik göstergesidir. Gözler açıkken analitik problem çözme, yargılama, karar aşaması ve ses dinleme sırasında güçlenir. Düşük, orta ve yüksek seviyeleri vardır.

Gamma

(25 ila 100 Hz) aralığı. Bilinç düzeyinin yüksek olmasıdır. Bilinç düzeyi yüksek olan bir beyin en yüksek frekansa sahip olabilecek işlevselliktedir.  Örneğin 40 Hz aralığındaki bir beyin dalgası saniyede 40 defa farklı nöron devreleri çizen bir dalgadır. Beynin Thalamus bölgesi hasar gördüğünde bu dalga durur, uyanık farkındalık meydana gelmez, hasta derin komaya girer.

Müzik Beyin Dalgalarına Nasıl Etki Eder?

Müziğin, beyin dalgaları üzerine etkisini ölçmek amacıyla yapılan bir araştırmada, Elektroensefalografi (EEG) denilen alet elektrotlarla deneklerin kafalarına bağlanarak, müziği dinledikleri esnada oluşan beyin dalgası hareketleri incelenmiş ve müzik türleri ile beyin dalgaları arasındaki bağlantı çözülmek istenmiştir. Araştırmaya katılan deneklere, farklı müzik türleri dinletildikten sonra, o müzikler hakkındaki görüşleri sorulmuştur.  Deneklerin verdikleri yanıtlara göre dinletilen müzik türlerinin verdiği hisler şöyledir:

• Minör ton “sakinlik” hissi
• Majör ton “heyecan” duygusu
• Türk sanat müziği “hüzün” 
• Türk halk müziği “mutluluk”
• Jazz müzik “sakinlik”,
• Rock-n Roll müzik “heyecan”
• Rock Müzik “mutluluk”
• Rap müzik “heyecan”

Müzik Beyinde Nasıl Bir Etkileşim Yapar

Beynin dört ana kısım olduğu malum. Bir müzik başladığında, bu dört bölümün hepsi farklı şekilde çalışır, yani müzik, beyinde tek bir yolu takip etmez. Müziğin dinlenmesi sırasında beynin nasıl çalıştığı konusundaki temel yaklaşım; müziğin beyne ilk girdiğinde, beyincik ve işitsel korteks müziğin ses perdesi ve şiddeti gibi temel bölümlerini ayırmak için birlikte çalıştığı şeklindedir.

Ayrıca Kurallara Karşı Çıkıp, Çiğneyerek Dünyayı Değiştiren 10 İnsan adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Müzik Beynimizi Farklı Şekillerde Etkileyebilir

Araştırmalara göre, kişisel olarak farklı müzik tarzlarını benimsemekle birlikte bütün müzik türleri beynimiz üzerinde senkronize bir etkiye sahiptir.

• Dinlendirici ve yavaş bir müzikle birlikte stres azalır ve iyileşme sağlanır.
• Hareketli ve neşeli müzikler, stresi azaltan endorfinleri açığa çıkarır ve bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Koşu sırasında tempolu, yürüyüş sırasında yavaş tempolu müzik, kalbin temposu ile senkronize olur.
• Ritmik davul ve dinlendirici müzik, meditasyon etkisi yaparak, trans benzeri bir duruma sokabilir.
• Hafızayı geliştirmede hatırlamayı sağlamada etkilidir,
• Kaygı, yorgunluk ve can sıkıntısına olumlu etki eder
• Ruh halini iyileştirir.

Müzik Türlerinin Beyin Üzerinde Etkisi

Pop, Rap, Country ve Reggae Tarzı Müzikler

Bu türlerin hepsinin beyinde benzer etkileri vardır. Tekrarlanan ve akılda kalması kolay olan bu müzikler, onların kafanın içinde sürekli çalınmasını kolaylaştırır ve bu rahatsız edici olabilir. Müziğin duyulduğu esnada İşitsel korteksin beyine gönderdiği sinyaller, kişinin beyninde dans etme, şarkı söyleme gibi istekleri uyandırarak dikkat dağılmasına yol açar.

Bu tür müzikler kanın pompalanmasını sağlar ve sakinliği azaltır. Hızlı tempolu bir müzik olduğunda, dans etme veya şarkı söyleme güdüsü yaratabilir. Tempo düştüğünde, duygusal hafıza tetiklenir, mutluluk, üzüntü veya öfke çağrıştıran duyguların hissedilmesine neden olur.

Metal Müzik

Stresli ya da depresif hissedilen anlarda metal müziğin bu tür negatif duygularla başa çıkmay yardımcı olduğu düşünülmektedir. Yüksek beyin fırtınası ve çığlıkların, müziğin temposu ve davul seslerinin, beyine verdiği mesajlarla patlama yaşamasına neden olduğu sanılmaktadır. Araştırmalar, ağır metal dinlemenin, özellikle öfkeli dinleyicileri sakinleştirmeye yardımcı olabileceğini öne sürmüştür.

Klasik Müzik

1993 yılında yapılan bir deneyde, klasik müziğin bir bebeği daha akıllı yapabileceği keşfedilmiştir(Mozart Efekti). Klasik müzik dinleyiciye verdiği sakinlik hissi ve zevk nedeniyle dopamin etkisini artırır. Pop ya da rap müziğin aksine, klasik müzik farklı beyin bölümlerine tesir eder ve tekrar etmek yerine yeni fikirler ortaya çıkarır. Ayrıca bazı çalışmalar bu türün felçli bireylerde görsel dikkatin artmasına yardımcı olabileceğini ortaya koymuştur.

Largo-Barok Müzik

Müziğin öğrenme potansiyeline katkı sağladığını ortaya koyan “telkin yöntemi”, Bulgar psikiyatrist ve eğitimci Georgi Lozanov tarafından keşfedilmiştir. Stressiz bir öğrenme ortamı, beden ve zihin faaliyetlerinin bir uyum içinde çalışmasını sağlamaktadır ve öğrenilen bilgiler daha kalıcı olmaktadır.

Lozanov, yaptığı çalışma ile kolay ve kalıcı öğrenmenin beyin ‘alfa dalgası’ ortamındayken gerçekleştiğini görmüştür. Belli ritimdeki bazı klasik müzik parçalarının, beyin dalgalarını 8-12 Hz aralığına düşürerek, beynin alfa dalgaları yaymaya başlamasını sağladığını gözlemlemiştir.

Ayrıca Özgün Müzik, Sanat ve Halk Müziğinde En İyi 35 Türkçe Düğün İlk Dans Şarkısı adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Bilimsel Olarak Tespit Edilen En Rahatlatıcı 10 Şarkı

İngiliz Ses Terapisi Akademisi yaptığı bir araştırmaya dayanarak, insan zihnini ve bedenini rahatlatan 10 şarkıyı seçmiş. Bu şarkılardan ilki olan 'Weightless' parçasının, kalp ve beyin dalgalarıyla ideal bir ritim tutturduğu gözlemlenmiş. Denekler masaj yaptırıyor gibi hissettiklerini ifade etmiş.

Araştırmaya göre şarkıyı dinlerken, kalp ritmi şarkının ritmine uyum sağlamaya başlıyor, tansiyon düşüyor. Tekrar eden ezgilerin olmayışı beynin kendini kapatmasını sağlıyor, bu sayede beyin bir sonraki melodinin ne olduğunu tahmin etmeye çalışmıyor. Gelişigüzel tınılar, daha derin bir rahatlamaya yardımcı oluyor. İşte Akademinin araştırması sonucunda tespit edilen bu ve diğer dünyanın en rahatlatıcı 10 şarkısı:

1. Weightless /Marconi Union
2. Electra /Airstream
3. Mellomaniac-Chill Out Mix / DJ Shah
4. Watermark / Enya
5. Strawberry Swing / Coldplay
6. Please Don’t Go / Barcelona
7. Pure Shores / All Saints
8. Someone Like You / Adele
9. Canzonetta Sull’aria / Mozart
10. We Can Fly / Cafe Del Mar

Dinleyip denemeye değmez mi, ne dersiniz?