Ormanların Tehlikeli Yırtıcısı Kaplan Türleri ve Özellikleri

Zarafetleri, keskin bakışları ve güçlü vücutlarıyla kaplanlar gezegenimizdeki en merak edilen, dolayısıyla en popüler canlılardandır. Sayısız kitapta, filmde ve mitolojide ölümsüzleştirilmişlerdir ve dünyadaki hemen hemen her kültür onlara vermektedir. Bu eşsiz hayvanların alt türlerine geçmeden önce dünyadaki kaplanlara kısaca bir göz atalım…

• Yaklaşık 100 yıl önce 100.000 civarı olan kaplan nüfusu günümüzde sadece 3890’dır.
• Kaplanların hala yaşayan 6, soyu tükenen 3 olmak üzere toplamda 9 alt türü vardır.
• Nüfuslarının azalışından da anlaşılacağı üzere tüm kaplan türlerinin nesli tükenmektedir.
• Kaplanların hayatı için en büyük tehlikeler kaçak avlanma ve habitat kaybıdır.
• Nüfusları toplamda 13 bölgeye yayılmış durumdadır: Bangladeş, Butan, Çin, Hindistan, Kamboçya, Endonezya, Malezya, Laos, Mynmar, Rusya, Nepal, Vietnam ve Tayland.

Şimdi de renklerine, boyutlarına ve bölgelerine göre farklılıklar gösteren 9 kaplan türüne göz atalım…

1. Sibirya Kaplanı

• Latince: Panthera tigris altaica
• Diğer isimleri: Kore, Amur, Mançurya veya Ussuri kaplanı
• Bölge: Kuzey Asya (Rusya, Çin, Kore)
• Ağırlık: Erkeklerde 176 - 215, dişilerde ise 117 - 137 kilogram
• Boy: Erkeklerde 177 - 208, dişilerde 167 - 182 santimetre
• Nesli tükenmekte olan Sibirya kaplanlarında bugüne kadar ölçülmüş en şaşırtıcı ağırlık ise 299 kilogramdır.

Sibirya kaplanları, Bengal kaplanına göre daha küçük olmalarına rağmen türler arasında en büyük olarak geçmektedir. Geniş göğsü ve büyük kafatasıyla da tanınır. Dağ geçitleri dahil olmak üzere soğuk, karlı bölgelerde yaşadığı için sert kış aylarında hayatta kalmasını sağlayacak kalınca bir kürke sahiptir. Bu kalın kürk, canlı renkli kuzenlerine göre biraz soluk bir turuncu olma eğilimindedir.

Sibirya kaplanları hakkında, bizim için ilginç ve eğlenceli fakat ayılar için çok can sıkıcı bir gerçek: Sibirya kaplanları ayıları rahatlıkla alt edebilmektedir. Normal şartlarda geyik ve antilop gibi daha küçük avları tercih ederler fakat yiyecek bir şey bulamadıklarında ayılara yönelirler. Ama bazen ayılar genç ve dişi kaplanları öldürerek intikam almaktadırlar.

Ayrıca Hayvanlardan İnsanlara Geçen En Korkunç 10 Hastalık adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.

2. Bengal Kaplanı

• Latince: Panthera tigris tigris 
• Diğer isimler: Kraliyet Bengal kaplanı, Hint kaplanı
• Bölge: Hindistan Yarımadası (Hindistan, Nepal, Bangladeş ve Butan)
• Ağırlık: Erkeklerde 180 - 258, dişilerde 99 - 158 kilogram
• Boy: Erkeklerde 279 - 304, dişilerde 238 - 264 santimetre

En tanınmış kaplan ırklarından biri olan Bengal, muhtemelen bir kaplan düşündüğünüzde gözünüzün önüne gelen kaplan türüdür. Kulakları etrafında beyaz tutamlar bulunan turuncu bir kürkü ve arkasında siyah şeritleri bulunmaktadır. Güçlü çeneleri, güçlü arka ayakları ve avının başını zorlanmadan koparabilen ön pençeleri vardır.

Bengal kaplanlarından bazıları, onlara beyaz bir kürk ve mavi göz veren genetik bir mutasyonla doğmaktadır. Fakat bu cinsi albino olarak adlandırılmaz. Bu sadece pigmentasyonlar üzerinde etkisi olan bir genin tuhaflığından kaynaklanmaktadır. Yani bir yavru Bengal’in bu özelliklerle doğması için iki ebeveynin de bu geni taşıması gerekmektedir. Bu çok çok nadir görülen bir çiftleşme olduğundan beyaz Bengal kaplanları her 10.000 doğumdan sadece birinde dünyaya gelmektedir.

Ayrıca en eski kaplan türlerinden biri olan Bengal’in tarihi, 12.000 ila 16.500 yıl öncesine kadar gitmektedir. Bu da halk arasında Buz Devri olarak bilinen dönemin sonlarına tekabül etmektedir.

3. Çinhindi Kaplanı

• Latince: Panthera tigris corbetti’dir.
• Bölge: Güneydoğu Asya (Tayland, Laos, Burma, Vietnam, Çin ve eskiden Kamboçya)
• Ağırlık: Erkeklerde 150 - 195, dişilerde 99 - 131 kilogram
• Boy: Erkeklerde 254 - 284, dişilerde 231 - 254 santimetre

İsminden de anlaşılacağı üzere, Çinhindi kaplanı ağırlıklı olarak Asya’nın Çinhindi bölgesinde bulunmaktadır. Nüfusunun büyük bir çoğunluğu Tayland, Vietnam ve Burma’da yer almaktadır. Latince tür adında ve anıldığı diğer adında geçen Corbett, 20. yüzyılın başlarında sık sık insan yiyen kaplanları ve leoparları öldüren avcı Jim Corbett’ten gelmektedir.

Diğer tüm kaplan türleri gibi Çinhindi kaplanlarının da nesli tükenmekte ve sayıları hızla azalmaktadır. Hatta bazı uzmanlar türün artık kritik tehlike altında olarak sınıflandırılması gerektiğini söylemektedir çünkü dünya üzerinde sadece 300-400 civarında Çinhindi kaplanı kalmıştır.

Sayılarındaki bu hızlı düşüşün ana sebebi yasadışı ticaretlerinin yapılıyor olmasıdır. Çinhindi kaplanlarının hemen her parçası çeşitli ritüellerde, kıyafetlerde, mücevherlerde, ilaçlarda, hatta şaraplarda kullanılabilmektedir. Bu sebeple, bu tür için her zaman bitmeyen bir talep söz konusudur.

4. Malezya Kaplanı

• Latince: Panthera tigris jacksoni veya Panthera tigris malayensis
• Bölge: Güneydoğu Asya (Tayland, Burma, Malezya)
• Ağırlık: Erkeklerde 99 - 140, dişilerde 74 - 111 kilogram
• Boy: Erkeklerde 190 - 284, dişilerde 177 - 261 santimetre

Ayrıca Güney Çinhindi kaplanı olarak da bilinen Malezya kaplanı, Çinhindi türüyle benzer birçok özelliğe sahiptir. Hatta, 2000’li yılların başına kadar bu iki tür ayrı olarak görülmemekteydi. Latince bilimsel adı da bu yüzden tartışmalıdır. Bilimsel bir isim verilmesi gerektiğinde, bazıları coğrafi konumunu yansıtmak için malayensis’i savunurken bazıları da büyük kedi koruma uzmanı Peter Jackson’ın onuruna jacksoni’yi savunmuştur.

İsimleri ne olursa olsun, Malezya kaplanlarının başı derttedir çünkü onlar da kritik derecede tehlike altında olan türler arasına girmiştir ve sayıları hala düşmektedir. Üreme yeteneğine sahip 200’den az Malezya kaplanı bulunmaktadır.

Nüfuslarının azalmasının ana nedeni ormansızlaşmadır ama kaçak avlanma da sebepler arasında sayılmaktadır. Tıpkı Çinhindi kaplanları gibi, kemikleri ve postları geleneksel ilaçlardan kültürel ritüellere kadar her alanda kullanılmaktadır. Ayrıca bir kaplanı öldürebilmenin avcılar arasında büyük bir statü sembolü olarak kabul edilmesinin de bu türe yaşam alanı sağlamak konusunda hiç yardımcı olmadığı kesindir. Çevreciler, tüm kaplanlar gibi Malezya kaplanlarını da hala zaman varken korumak için çok çalışmaktadırlar.

5. Güney Çin Kaplanı

• Latince Panthera tigris amoyensis
• Diğer isimler: Amoy, Xiamen ve Çin kaplanı
• Bölge: Orta ve Doğu Çin (Hunan, Guangdong, Fukien ve Jiangxi)
• Ağırlık: Erkeklerde 130 - 175, dişilerde 99 - 115 kilogram
• Boy: Erkeklerde 231 - 264, dişilerde 220 - 238 santimetre

Güney Çin kaplanı en ender türlerden biridir, hatta işlevsel olarak soyu tükenmiş bile sayılabilmektedir. Çünkü onlardan geriye sadece 30- 40 tane kalmıştır ve hepsi hayvanat bahçelerindedir. Dolayısıyla Güney Çin kaplanı on yıllardır vahşi doğada hiç görülmemiştir.

Çin hükümeti’nin 1970’lerde büyük toprak parçalarını ticari nedenlerle temizlerken bu tür kaplanlarla karşılaşması, onları haşere ilan etmesi ve yok etmeye çalışmasıyla Güney Çin kaplanlarının sayısı 4.000’lerden 40’lara kadar düşmüştür.

Neyse ki, Güney Çin kaplanlarının nüfusunu canlandıramasalar da, hükümet duruşunu zaman içinde değiştirmiştir ve şimdi bu kritik tehlike altındaki türü korumaya çalışmaktadır. Korunan bir sınıf olarak kabul edilen Güney Çin kaplanlarını, Çin ve Güney Afrika hayvanat bahçeleri aktif olarak yetiştirmektedir.

Güney Çin kaplanları ile ilgili başka bir ilginç gerçek ise mavi kürk verebilen genetik bir mutasyona sahip olabilmeleridir. Bu kanıtlanan bir gerçek olmasa da Çin dağlarında mavi-beyaz kaplanlar gördüklerine yemin eden görgü tanıkları bulunmaktadır.

Ayrıca Ülkelerle Simgeleşmiş Hayvanlar adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.

6. Sumatra Kaplanı

• Latince: Panthera tigris sumatrae
• Bölge: Endonezya
• Ağırlık: Erkeklerde 99 - 140, dişilerde 74 - 110 kilogram
• Boy: Erkeklerde 220 - 254, dişilerde 215 - 231 santimetre

Sumatra kaplanları, hayvanat bahçelerinin dışında sadece Sumatra adasında bulunmaktadır. Bilim adamları, 6.000-12.000 yıl kadar önce yükselen deniz seviyesinin onları anakara kaplanlarından ayırdığına, dolayısıyla tüm kuzenleri yakın genetik bağlara sahipken Sumatra kaplanlarının farklı bir şekilde evrimleştiğine inanmaktadır.

Diğer türlere göre daha küçük, daha kısa ve daha hafif olma eğilimindedirler. Çizgileri de bir başka ayırt edici özellikleridir. Çok koyu, belirgin çizgileri vardır ve tüm vücutlarına yayılmaktadır. Hatta ön ayaklarında bile diğer kaplan türlerinde olmayan çizgiler bulunmaktadır.

Ayrıca Sumatra, Endonezya’da hayatta kalan tek kaplan türüdür. Onlar da diğerleri gibi kritik derecede tehlike altındadır ama dayanmaktadırlar. Bu direniş onları aynı bölgede yaşamakta olan fakat soyları tükenen Bali ve Cava kaplanlarından ayırmaktadır.

7. Hazar Kaplanı

• Latince: Başlangıçta Felis virgata, sonra Panthera tigris virgata
• Diğer isimler: Hyrcanian, Hyrcan, Turan kaplanı
• Bölge: Orta Asya ve Orta Doğu (Çin, Türkiye, İran, Afganistan)
• Ağırlık: Erkeklerde 167 - 240, dişilerde 84 - 135 kilogram
• Boy: Erkeklerde 269 - 294, dişilerde 238 - 259 santimetre

Hazar Denizi çevresinde toplanan bu kaplanlar, büyük kafatasları ve daha da büyük bedenlere sahip, vahşi ve güçlü hayvanlardı. Kaydedilen en büyük Hazar kaplanının boyu 359 santimetreydi. Maalesef şimdiye kadar diyemiyoruz çünkü Hazar kaplanlarının nesli tükenmiştir. Esaret altında veya vahşi doğada onlarca yıldır görülmemişlerdir. Hala keşfedilmemiş grupların olması bir ihtimal olsa da korumacılar umutlarını beslememektedirler.

Hazar kaplanları hayattayken renkleri solukçaydı, hatta 19. yüzyıl kaşifleri onları ilk gördüklerinde gri kaplan olarak adlandırmışlardı. Bununla birlikte, onlardan günümüze kalan postları, kahverengi paslı turuncu kürke sahiptir.

8. Bali Kaplanı

• Latince: Panthera tigris balica
• Bölge: Endonezya
• Ağırlık: Erkeklerde 90 - 99, dişilerde 64 - 79 kilogram
• Boy: Erkeklerde 220 - 231, dişilerde 190 - 210 santimetre

Bali kaplanları, Sumatra kaplanları ve Cava kaplanlarıyla birlikte Endonezya adalarında yaşardı ancak 1930’lardan beri izlerine rastlanmamaktadır ve 1950’lerden itibaren de nesli tükenmiş olarak kabul edilmiştir. Yaşarken en küçük kaplan türleri arasında olduğu bilinmektedir. Ayrıca bugün dünya üzerindeki tek kalıntıları müzelerde korunan kafatasları ve kemikleridir.

9. Cava Kaplanı

• Latince: Panthera tigris sondaica
• Bölge: Endonezya
• Ağırlık: Erkeklerde 99 - 141, dişilerde 74 - 115 kilogram
• Boy: 228 - 254 santimetre

Cava kaplanı, bir zamanlar Endonezya’ya hâkim olan ‘’kaplan üçlüsünün’’ sonuncu üyesidir. 1970’lerde soyu tükendiği için hakkında pek bir şey bilinmemektedir. Bununla birlikte, bölgedeki kaplanlarla ilgili yapılan periyodik raporlamada, 2009 yılında, yerel halk iki yavrulu bir kaplan gördüklerini iddia etmiş ve yetkililer toprakta yeni izler bulmuşlardır. 2010 yılında ise, bir volkan patlamasının ardından külde pençe izleri görülmüştür. Son olarak 2017 yılında, Milli Park’taki bir vahşi yaşam bekçisi boğayla beslenen kaplan benzeri bir hayvanın fotoğrafını çekmiştir. Tabii bu görülen hayvanların leoparlar veya diğer büyük kedilerden olma ihtimali de oldukça yüksektir.