“Önce kendine gel, sonra meyhaneye

Kalender ol da gir kalenderhaneye

Bu yol kendini yenmişlerin yoludur

Çiğsen başka bir yere git eğlenmeye”

Rakı içmenin adabı vardır. Kendine özgü yazılı olmayan kuralları vardır. Kendi kültürü vardır rakının ve bu kültür öyle güçlüdür ki rakıya da içene de itibar kazandırır. Tabi ki içmesini bilene! Yanında yenecek yiyecekler bile bellidir. Biri yenilik getirmek istediğinde, önce düşünür ‘bu yenir mi rakının yanına’ diye. Alışılmış değilse yadırganır hafiften…

Yemekle birlikte de içilir rakı. Ancak asıl rakı ‘çilingir sofrası’nda içilir. Sofranın mezeleridir rakıya keyif veren; bi de olmazsa olmaz muhabbeti! Rakı mezesiz olurmuş ama muhabbetsiz olmazmış derler😊.

Klasik çilingir sofrasında ne gibi tatlar vardır diye sorarsanız; tatlı kırmızı soğanla servis edilen torik lakerda, uskumru çiroz, tuzlu sardalye, orta yağlı beyaz peynir, zeytinyağlı fava, domates soslu patlıcan, Arnavut ciğeri, humus, beyaz leblebi, cacık, kalamar tava... Epeyce saymak mümkün elbette.

Yine de rakıyla yenebilecek ana yemekler derseniz; her tür ızgara ya da fırında balık, ızgara et veyahut rakının lezzetini baskılamayacak farklı yemekler yenebilir. Kim ne derse desin rakı ile balık birbirini tamamlıyor bize göre. Yani illa da rakının yanında yemek yenecekse en çok yakışanı balıktır bilesiniz…

Biz bu yazı içeriğimizde tertemiz örtülerin örtüldüğü, rakının yanında çeşit çeşit mezelerin yer aldığı, meyvesi-tatlısının eksik olmadığı çilingir sofralarına göz attık. Rakının yanına en iyi ne gider diye araştırdık.                 

Meraklısı bu sorunun cevabını zaten biliyordur da, biz yeni başlayanlara fikir verelim dedik.

1. Haydari

Hem yapılması kolay ve pratik hem de rakının yanında olmazsa olmazlardandır. Bilmeyen varsa diye kısaca tarif edelim: orta boy kapta beyaz peyniri çatalla ezin, süzme yoğurdu ekleyerek karıştırın. Ardından içine ince kıyılmış dereotu, kuru nane, yumuşamış tereyağı, dövülmüş sarımsak ve tuz ilave ederek iyice karıştırın. Sunum tabağına alarak zeytinyağı ve dereotu ile süsleyin. Vazgeçilmez rakı dostudur.

2. Muhammara

Acuka olarak da bilinen bu meze bölgesel değişiklikler gösterse de genel olarak aynı lezzete sahiptir. Hangi türü olursa olsun rakı sofrasına yakışan nefis mezelerdendir. Yapımı da gayet basit: ceviz ve bayat ekmeği robottan geçirin; tatlı biber salçası, limon suyu, kimyon, sarımsak, zeytinyağı ve tuz ekleyin. Hepsini güzelce karıştırın ve sunum tabağında servisinizi yapın. Arzu ederseniz üzerini de cevizle süsleyebilirsiniz. Pişman olmayacaksınız…

3. Cacık

Genel olarak mutfak kültürümüzde pek çok yemeğin yanında yardımcı yemek olarak servis edilse de çilingir sofrasının da baş tacıdır cacık. Hele ki azıcık koyu kıvamda da yaparsanız muhteşem eşlik eder rakıya. Daha denemediniz mi? Haydi!

4. Şakşuka

İşte yine çilingir sofralarının vazgeçilmezlerinden biri daha… Hele patlıcan ve yeşil sivri biber de seviyorsanız vazgeçilmez lezzetine yabancılık çekmeyeceksiniz. Patlıcan ve biberin yanı sıra patates de ekleyebilirsiniz. Hepsini küp küp doğrayıp kızarttıktan sonra, pişirdiğiniz sarımsaklı domates sosu ile karıştırıp uygun servis tabağında sofranıza ekleyin. Deneyin, yanılmayacaksınız!

5. Kalamar Tava

Deniz ürünleri içerisinde meze olarak rakının yanına en çok yakışan yiyeceklerdendir. Hem doyurucudur hem de nefaseti yüksektir. Dışı çıtır çıtır, içi yumuşacık olan bu mezeyi sofranıza eklemeyi ihmal etmeyin.

6. Deniz Börülcesi

Egelilerin çok iyi bildiği bu bitki, rakı sofrasına çok yakışan mezelerdendir. Mesela İzmir sahil lokantalarından birine oturduysanız rakı-balık için, sofranıza gelen ilk meze deniz börülcesidir! Evde kuracağınız rakı sofrası içinse kolaylıkla kendiniz de hazırlayabilirsiniz. Tencerede kaynattığınız suya sarımsak ve deniz börülcelerini ekleyin. 10 dakikayı geçmeyecek süre haşladıktan sonra süzerek çıkartın. Bitkinin iç kısmındaki odunsu gövde sıcak suda yumuşamış olacak. Bunları ayıklayarak kâseye alın. Üzerine üzüm sirkesi, zeytinyağı, limon suyu ve arzuya göre pul biber dökerek harmanlayın. Kesinlikle tuz koymayın, çünkü deniz börülcesi zaten yeterince tuzludur. Ağzınızın tadını bozmayın lütfen.

7. Patlıcan Ezmesi

İşte vazgeçilmez birbaşka rakı mezesi daha! Közlenmiş patlıcan (patlıcanı kendiniz közlerseniz daha iyi sonuç alırsınız ama evde yoksa hazırları da iş görür), süzme yoğurt, labneyi (veya yumuşak beyaz peynir) harmanlayın; dövülmüş sarımsak ilave edip karıştırın. Servis tabağına aldıktan sonra üzerine zeytinyağı gezdirin. Bu lezzetten de vazgeçemeyeceksiniz.

8. Humus

Bugüne kadar yemediyseniz mutlaka ama mutlaka denemelisiniz. Hele rakının yanında tadına doyum olmaz. Üstelik yapımı da yine çok kolay! Nohutu akşamdan ıslatıp suyunu süzerek yeni suda haşlayın (düdüklüde de haşlayabilirsiniz). İyice yumuşadıktan sonra zarlarını soyup rondodan geçirin. Ufak ufak doğranmış ceviz içi, tahin, dövülmüş sarımsak, limon, kimyon ve az miktarda tuz ekleyerek güzelce karıştırın. Üzerine tatlı kırmızıbiber ve birkaç parça maydanoz serperek, zeytinyağı gezdirin.

9. Beyaz Peynir

Rakı sofrasının vazgeçilmezlerinden: beyaz peynir! Akşam yemeğinin ardından toplandığınız iki üç arkadaşınızla ufak bi demlenecekseniz eğer, beyaz peynir sofranızda mutlaka olmalı. Ancak peynir yağsız tuzsuz olmamalı! Orta derecede yağlı ve hafif tuzlu beyaz peynir ideal seçim. Ancak arzu ederseniz, değişik peynir türlerini de rakıya meze yapabilirsiniz. Damak tadınıza sağlık…

10. Kavun

Rakının yanında meyve mi? Elbette kavun! Rakı masasının tadını da ağzınızın tadını da arttırır. Kavun anason kokusunu hafifletir ve rakının içimini yumuşatır. Özellikle yeni başlayanlar için salık veriyoruz. Yaz aylarında rahatça bulabileceğiniz kavunu da rakı sofranızdan eksik etmeyin deriz…

‘İçmesini bilene zevk-ü sefadır rakı, içmeyi bilmeyene cevr-ü cefadır rakı’

Rakıdan ve rakı mezelerinden bu kadar söz edince, rakı adabını atlamak olmaz diye düşündük ve rakı adabıyla ilgili birkaç önemli noktayı da sizler için şöyle derledik:

Rakı Adabı

• Rakıya geçmeden önce mutlaka yemek yemeli ama aşırıya kaçılmamalıdır.
• Rakıyı saki servis etmelidir ve bu kişi sofranın en küçüğü olmalıdır.
• Rakı servisine sofranın en büyüğünden başlanmalıdır.
• Önce herkese rakısını nasıl içeceği sorulmalı (çift, tek, sek gibi) rakıları öyle doldurulmalıdır.
• Rakıların hepsi servis edildikten sonra, rakıyı içmek için masanın en büyüğünün kadeh kaldırması beklenmelidir.
• Kadehleri tokuştururken küçük büyüğün, erkek kadının kadehinin altına vurmalıdır. Bu saygı ifadesidir.
• Kadehler tokuşturulduktan sonra kadehi masaya vurmak da sakiye saygı ve teşekkürü ifade eder. Bazıları ise masada olamayanları anmak için yapar bunu.
• Rakı masasında herkes saygılı olmalıdır. Sarhoş olunmaz rakı sofrasında. Masayı dağıtmak, kavga çıkarmak çevreyi rahatsız etmek rakı masası adabına yakışmaz!
• Rakı mezesi doyumluk değil tadımlıktır. Meze doymak için değil, rakıya eşlik etmesi için yenmelidir.
• Rakı masasında (çilingir sofrasında) başka alkollü içki içilmemelidir.
• Muhabbet rakının en önemli mezesidir. Ancak rakı sofrasında hep aynı konu konuşulmamalı, konuşanın anlattıkları didiklenmemelidir. Ara ara konu değiştirilmelidir.
• Şişede rakı kalınca son damlasına kadar eşit miktarda dağıtılmalıdır.

Masaya oturan erkekler ve kadınlar oturdukları gibi kalkmalıdır. Çakırkeyiflik iyidir ama zil zurna sarhoş olmak, kalktığında sendelemek, konuşurken ne dediğini bilmemek rakı içene yakışmaz.

Rakı sofrasının sonunda gerekirse, sade Türk kahvesi veyahut işkembe çorbası içilmeli ve alkol etkisi azaltılmalıdır.