Okyanusların gezegenimizin %70’inden fazlasını kapladığını düşünürsek denizler altındaki yaşam hakkında ne kadar az şey bildiğimiz ortaya çıkmaktadır. Az sonra öğrenecekleriniz ise gerçeğin kurgudan daha tuhaf olduğunu kanıtlayacak: Alınlarında el feneri olan balıklardan bilim kurgu filminden çıkmış gibi görünen devasa deniz solucanlarına kadar… Her halükârda, bu garip yaratıkları görmek, gezegenimizin muhteşem olduğunun kanıtıdır. İşte dünyada şimdiye kadar bulunan en sıra dışı 15 deniz canlısı…

1. Halimeda Hayalet Boru Balığı

• Nerede yaşıyor: Ağırlıklı olarak ABD’de Washington kıyılarında ve Kuzey Atlantik’te İzlanda kıyılarında
• Nasıl görebilirsiniz: Bir dalış yaparak veya Seattle Akvaryumu’na giderek görebilirsiniz.

Halimeda Ghost Pipefish, 22 metre derinliğe kadar hareketsiz kalabilmesinden dolayı hayaletimsi ününü almaktadır. Gövdesine eşdeğer uzunlukta bir kafası bulunan balığın rengi kireç yeşilinden parlak kırmızıya ve beyaza kadar değişmektedir. Genellikle etrafını hem renk hem desen anlamında taklit ederek mercan ya da algler arasında kamufle olabilmektedir.

2. Lumpsucker

• Nerede yaşıyor: Ağırlıklı olarak ABD’de Washington kıyılarında ve Kuzey Atlantik’te İzlanda kıyılarında
• Nasıl görebilirsiniz: Bir dalış yaparak veya Seattle Akvaryumu’na giderek görebilirsiniz.

Sevimli ve renkli lumpsucker, adını alt yüzeyinde bulunan vantuzlardan almaktadır. Bunlar, balığın kayalara tutunmasını sağlamaktadır ve bu çok ihtiyaç duyulan bir özelliktir çünkü yuvarlak gövdesi ve küçük yüzgeçleri onu zayıf bir yüzücü yapmaktadır. İlginç bir şekilde, döllenmeden yumurtaların çıkışına kadar geçen sürede yumurtaları koruyanlar erkek lumpsuckerlardır. Anne adayları ise büyük ölçüde yüzerek yalnız bir yaşam sürmektedirler.

3. Fangtooth

• Nerede yaşıyor: Aleut Adaları kıyıları dahil olmak üzere Kuzey Pasifik
• Nasıl görebilirsiniz: Nautilus arşiv veya canlı görüntülerinden veya Monterey Bay Akvaryumu gibi ara sıra sergilenen müzelerden görebilirsiniz.

Bu tür balıklar o kadar korkunç görünüyorlar ki bazen ‘ogre fish’ yani canavar balığı olarak adlandırılırlar. Küçük, 17 santimetrelik gövdeleri için orantısız derecede büyük dişleriyle birlikte fangtoothlar 5.000 metre derinliğe kadar bulunabilir ve bu da onları en derinlerde yaşayan balıklar yapmaktadır. Bununla birlikte, diğer derin deniz balıklarının aksine fangtoothlar, daha küçük balıkları ve kabukluları yakalamak için keskin koku alma duyularının yanında güneş ışığının yardımına güvenen aktif avcılardır.

Ayrıca Hayvanlardan İnsanlara Geçen En Korkunç 10 Hastalık adlı yazımızı inceleyebilirsiniz

4. Vampir Kalamar

• Nerede yaşıyor: Aleut Adaları kıyıları dahil olmak üzere Kuzey Pasifik
• Nasıl görebilirsiniz: Nautilus arşiv veya canlı görüntülerinden veya Monterey Bay Akvaryumu gibi ara sıra sergilenen müzelerden görebilirsiniz.

Bu canlının adında ‘vampir’ kelimesi olması, muhtemelen ne kadar ürkütücü olduğuna dair yanıltıcı bir ipucu. Adını, tıpkı vampirlerin pelerinlerini yaptıkları gibi perdeli kollarını başının üzerine katlayabilmesinden almaktadır. Onu gerçekten korkutucu yapan şey ise kırmızı gözleri ve ışıldayan gövdesidir. Karanlıkta, neredeyse 1000 metreye kadar yaşadığı için vampir kalamar, ışıklarını da kapatabilmektedir- daha doğrusu, biyolüminesans adı verilen bir işlemle ışık oluşturabilen fotoforlarını. Bu, kalamarın her zamanki derinliklerinde tamamen görünmez olmasını sağlar.

5. Pinecone Balığı

• Nerede yaşıyor: Güney Afrika ve Mauritius’tan Endonezya, Güney Japonya, Yeni Zelanda ve Avustralya’ya
• Nasıl görebilirsiniz: Güney Afrika, Aliwal Shoal’da bir gece dalışıyla görebilirsiniz.

Pinecone balığı, başının her iki yanında bulunan fotofor adı verilen ve ışık üreten bir organ gibi inanılmaz bir özelliğe sahip, küçük, 12 santimetrelik bir türdür. İlginç bir şekilde, bu organın amacı bilim adamları tarafından tam olarak anlaşılamamıştır: Bazıları bunun iletişime yardımcı olduğuna inanırken diğerleri ise görme ve avlanma yeteneklerini geliştirdiğini düşünmektedir. Hint- Pasifik’in tropikal sularına olan yakınlığı ve ananasa olan benzerliği ile aynı zamanda ananas balığı olarak da adlandırılmaktadır.

6. Uçan Kırlangıç Balığı

• Nerede yaşıyor: Hint- Pasifik ve Atlantik Okyanusu, Cayman Adaları açıklarındaki Karayip Denizi
• Nasıl görebilirsiniz: Bu eşsiz yaratığı görmek biraz zor olabilir ancak bir dalış sırasında denk gelebilirsiniz.

İsminin aksine uçan kırlangıç balığı uçmaz, sadece tehdit altındayken bir savunma mekanizması olarak yüzgeçlerini mavi saçaklı kanatlarına doğru uzatırlar. Kanatları onları daha büyük gösterir ve avcıları korkutur. Uçan yüzgeçlerinin başka bir yaratıcı kullanımı da vardır: Yiyecek aramak için denizin dibine gezinmeye, kayaları itmeye ve bazen küçük balıkları, çift kabukluları ve kabukluları ortaya çıkarmak umuduyla ters çevirmeye yararlar.

7. Dev Ağızlı Köpekbalığı

• Nerede yaşıyor: Kaneohe, Hawaii kıyıları dahil olmak üzere Pasifik
• Nasıl görebilirsiniz: Arşiv görüntülerine bakabilir veya Fremantle’daki Batı Avrupa Denizcilik Müzesi’nde ölü bir örneğini görebilirsiniz.

Korkunç takma adlarına rağmen dev ağızlı köpekbalıkları aslında zararsızdır, plankton ve kril ile beslenmektedirler. ‘Dev’ ağızları oldukça onaylamayan bir ifadeyle aşağı doğru eğimlidir ve dişleri onlar yüzerken avlarını süzer. Rahat ve yavaş yüzücülerdir, saatte maksimum 2 kilometre hıza ulaşırlar. Ayrıca bu canlılardan birini bulmak son derece zordur: 1973’teki keşiflerden bu yana sadece 100 tane dev ağızlı köpekbalığı görülmüştür.

8. Kroyer’in Derin Deniz Fener Balığı

• Nerede yaşıyor: Portekiz kıyıları dahil olmak üzere Kuzey Atlantik
• Nasıl görebilirsiniz: Royal Ontario Müzesi gibi müzelerdeki örneklerde veya MBARI’deki arşivde görebilirsiniz.

Küçük dikenlerle kaplı balon benzeri gövdesi ile Kroyer’in derin deniz fener balığı oldukça dişli bir avcıdır. Avını, kafasına takılan biyolüminesan bir saptan gelen ışığı kullanarak büyük ağzına çekmektedir. Daha da ilginci, dişileri erkeklerinden önemli ölçüde büyük olduğundan erkekler beslenmek için parazitik bir şekilde kendilerini dişilere bağlamaktadırlar.

9. İnce Yılan Balığı

• Nerede yaşıyor: Pasifik Okyanusu, Kaliforniya kıyıları
• Nasıl görebilirsiniz: Dalışlarda da görülebilmesine rağmen en iyi ihtimal Nautilus arşiv görüntüleridir.

Çok hafif bir balık türü olmasına rağmen ince yılan balığı, yetişkinliğinde 1,5 metre uzunluğa kadar ulaşmaktadır. Kuş benzeri gagası ve çengelli dişleri, yüzerken karidesleri ve diğer kabukluları yakalamaya yarar. Ancak bu türün belki de en etkileyici yanı 750 tane omura sahip olmasıdır, bu dünyadaki diğer tüm hayvanlardan daha fazla omura sahip demektir. Ayrıca ince yılan balığının vücudu o kadar incedir ki uzunluğu genişliğinin tam 75 katıdır.

Ayrıca Türkiye’de Nesli Tükenmekte Olan Hayvanlar adlı yazımızı inceleyebilirsiniz

10. Stargazer

• Nerede yaşıyor: Güney İspanya kıyılarındaki Alboran Denizi ve Endonezya
• Nasıl görebilirsiniz: Bu nadir balıkları görme potansiyeli vaat eden dalış şirketleri arasında Endonezya’nın Raja Ampat Adaları açıklarında keşif gezileri düzenleyen Mikuma Dalış bulunmaktadır.

Bu balıklar, kendilerini kuma gömdükten sonra avlarını izlemek için başlarının üstünde olan gözleri kullanırlar. Ayrıca vücutlarında yukarı bakan ağızlar ve zehirli dikenleri vardır. Bazı stargazer türleri daha da ölümcüldür ve avlarını zehirle etkisiz hale getirmenin yanı sıra elektrik şoku üretme yeteneğine de sahiptir.

11. Dev Kürek Balığı

• Nerede yaşıyor: En belirgin olarak Japonya Denizi ve Doğu Çin Denizi’nde
• Nasıl görebilirsiniz: Listede bulunan en erişilebilir balıklardan biridir, yani bulunduğu bölgelerde bir tekne veya kano gezisindeyseniz görmeniz oldukça mümkün.

Uzun, kürek şeklindeki pelvik yüzgeçleri sayesinde bu adı alan dev kürek balığı en uzun kemikli balıktır. Bu devasa canlılar 17 metre uzunluğa ulaşabilir ve 272 kilogram ağırlığa kadar çıkabilir. Pek çok balığın aksine kürek balıklarının pulları yoktur ve yılanlar gibi dalgalı şekilde yüzerler. Pulsuz ve heybetli olmalarının yanı sıra kurdeleye benzer görünümleri dolayısıyla ‘deniz yılanı’ sıfatı da alabilmektedirler.

12. Fırfırlı Köpekbalığı

• Nerede yaşıyor: Güney Afrika kıyıları dahil olmak üzere Atlantik ve Pasifik Okyanusları boyunca dağınık alanlarda; Avustralya’da Yeni Zelanda, Yeni Güney Galler ve Tazmanya yakınında; Hawaii kıyıları ve Güney Kaliforniya
• Nasıl görebilirsiniz: İyi korunmuş bir örneği Japonya’da, Fujisawa’daki Enoshima Akvaryumu’nda sergilenmektedir.

Şirin adını bol bol bulunan solungaçlarından alır ancak bu tür, korku dolu kabusların kaynağıdır. Çeneleri, her biri birkaç trident şekilli çatala sahip 25 dişle kaplanmıştır. Başka bir deyişle, dişlerinin dişleri vardır ve onlara bir şey takıldığında artık o şeyin kaçışı yoktur. Yani fırfırlı köpekbalığı, doğal olarak batmaz olduğu için avını yakalamak için yapması gereken tek şey suda dolaşması ve avını öldürmek için hamle yapmasıdır.

13. Japon Örümcek Yengeci

• Nerede yaşıyor: Japonya açıklarında
• Nasıl görebilirsiniz: Dalış sırasında veya Atlanta’daki Georgia Akvaryumu’nda görebilirsiniz.

Japon örümcek yengeçleri, hayatlarına mikroskobik larva olarak başlamalarına rağmen pençeden pençeye 5,5 metreye kadar ulaşabilmektedir. Dahası, yüz yıllık ömre sahip olma eğilimleri vardır ve ne kadar yaşarlarsa o kadar büyürler. Bacakları şaşırtıcı derecede güçlüdür. Tembel avcılar olmalarına rağmen pençelerini kolaylıkla açık midye ve kasları kırmak için kullanabilirler.

14. Güneş Balığı

• Nerede yaşıyor: Güney İspanya kıyılarındaki Alboran Denizi’nde, Japonya açıklarında Batı Pasifik’te, Meksika Körfezi’nde
• Nasıl görebilirsiniz: Başını deniz yüzeyine yaklaştırma eğiliminde olduğundan dalış, şnorkelli yüzme, tekne gezintisi, hatta helikopterden aşağı bakma yoluyla bile birini kolayca görebilirsiniz.

Mola mola olarak da adlandırılan güneş balığı, 2315 kilograma kadar ağırlığı ve 3,5 metreye kadar olan uzunluğuyla dünyanın en ağır kemikli balığıdır. Büyüklüğüne rağmen güneş balıklarının vücudunun çoğu aslında kıkırdaktan yapılmıştır. Bu türü gerçekten benzersiz kılan şey ise, düz şekli ve büyük yüzgeçleridir. Kuyruk yüzgeci esasen işe yaramaz olduğundan sırt ve karın yüzgeçleri hareket etmeleri konusunda işin çoğunu yapan şeydir.

15. Barreleye Balığı

• Nerede yaşıyor: ABD’nin Batu Pasifik Kıyısı boyunca uzanan Monterey Körfezi
• Nasıl görebilirsiniz: Araştırmacıların, bu balığı doğal ortamlarında kaydetmek için kameralı, uzaktan kumandalı araçlarla derin dalışa geçmeleri 2000’li yıllara kadar mümkün değildi.

Namlu gözü, doğaüstü görünümü ile ismine yakışır bir şekilde yaşamaktadır. Bu tür, en ufak bir ışık parçasının bile yemek bulmaya yardımcı olabileceği 765 metre derinlikte yaşar. Bu nedenle, karanlıktaki ışığı algılayabilen namlu şeklindeki gözlere sahip şeffaf alnından büyük ölçüde yararlanmaktadır.