Örf ve Adetler konusu, kimi zaman işleniş özellikleri kimi zamanda hissettirdiği duygu ile akıllarda kalabilmektedir. Ülkemizde birçok örf ve adetin kalıplaşmış özelliğe sahip olduğu, aksinin düşünülmediği durumlar gibi, dünya üzerinde yer alan birçok millet de yaşayışlarına özgü örf ve adetlerini bünyesinde barındırmaktadır. Bu yazı dizimizde sizler için dünya üzerinde yer alan tuhaf örf ve adetleri, kültürlerine has özelliklerini paylaşacağız. Okurken hem şaşıracağınızı hem de keyif alacağınızı şimdiden söyleyebiliriz.
Dünyadaki ilginç örf ve adetler yazımıza başlıyoruz.
1. Öğle Uykusu
La Siesta yani öğle uykusu İspanya’da yaygın bir gelenek. Normalde çalışma hayatımızın yorucu rutininden dinlenme kısmına geçişimiz malum işten sonrasına aktardığımız bir durumdur. Fakat İspanya’da durum öyle değil. Günlük çalışma hayatı içinde öğle paydosu diye sayabileceğimiz, öğle uykusu molaları, çalışma ritmine katkısı ve randıman almak amacıyla yapılmaktadır. Ayrıca okul yurt ve kreşlerde de La Siesta geleneği yaygındır.
2. Kuleden Bebek Atmak
Evet, yanlış duymadınız. Hatta ne geleneği kardeşim, dediğinizi de duyar gibiyim. Fakat Hindistan’da Solapur bölgesinde ebeveynlerinin bebeklerini, 150 metre yükseklikten aşağı atması, aşağıda onları bekleyen yakınları tarafından gerilmiş çarşafla bebeğin tutulması bir gelenek haline gelmiştir.
Hint kültürü şüphesiz ki kendine özgü nitelikleriyle çok farklı ve ilginç.. Hindistan'a dair az bilinenleri okumak isterseniz, linkteki yazımızda göz atmanız yeterli!
3. Evin İçine Ayakkabı ile Girmemek
Eve dışarıdan gelen birinin ayakkabı ile içeri gelmesi, tabii ki evin steril olması açısından riskli bir durum. Toplumumuzda da yaygın olan ayakkabıyı dışarıda bırakma adeti, Japonlar tarafından da aynı şekilde önem arz ediyor. Aksi durumun ev sahibine karşı yapılmış bir hakaret olarak algılandığı da bir gerçek.
Japonya'da eve ayakkabı ile girmek bir yana, evden çıkmayan Hikikomori insanlar olduğunu biliyor muydunuz? Okumak isterseniz, yazının üstüne tıklayınız..
4. Saçın Sıfıra Vurulması
Kadınların özellikle depresyona meyilli olduğu sürelerde saçlarıyla çok uğraştıkları, saç kesmeye ilgisinin arttığını söylemek yanlış olmaz. Saçın sıfıra vurulması adeti ise Budizm inancına özgü bir gelenek. Budizm inancının egoyu, hırsı, sınıflandırma gibi sosyal norm ve duyguları yok sayan öğretisine uygun olarak saçı kesmenin, sıfıra vurmanın dünyevi arzu ve hırslardan vazgeçmek anlamına geldiğini biliyor muydunuz?
5. Evlilik Yaşı Kuralı
Kuzey Kore, katı bir disiplin anlayışı ile kurallar koyan ve kanunları her şeyin üstünde gelen ülkelerden biri. Bir diğer gelenekten kanunlaşmış hale geçen evlilik yaşı olayı, kadınların 25, erkeklerin 27 yaşından önce evlenmemesini kapsar. O yaşa gelene değin kişinin, mesleki, kişisel birçok tamamlanma sürecinden geçmesi gerektiğine inanılır. Vatani hizmet, eğitim de bunlardan bazıları.
6. Evet ve Hayır Mimikleri
Evet ve hayır derken kafamızla bir beden dili, mimik oluşturduğumuzda malum sağa sola sallayarak veya yukarı aşağı hareket ettirerek, karşımıza sözsüz bir yanıt veririz. Fakat Bulgaristan’da bu durum biraz farklı, hatta farklıdan öte tam tersi diyebiliriz. Evet anlamında onay ifadesinin kafayı iki yana sallamak olduğunu bilmek, oraya gittiğinizde kafanızın karışmasını engelleyecektir.
7. Şapırtı Korosu
Gelin biraz daha şaşıralım. Yemek yerken ağız şapırdatmak malum tiksindirici bir duygu uyandırır en azından bizim kültürümüzde bu görgü kurallarına aykırıdır. Fakat Japonlar, bazı yemekleri misafirlerine ikram ederken lezzetinin vurgulandığını anlamak gayesiyle, şapırtı korosunun çıkaracağı sesleri duymak isterler. Masanızda koro halinde bu yemek şapırtılarının duyulduğunu bir hayal edelim. Hadi afiyet olsun :)
8. Votkanın Azizliği
Malum Rusya, alkol oranının hızlı tüketildiği ülkelerin başında geliyor. Özellikle içtikleri sert içkilerle bilinen Ruslar, konuklarına votka ikram etmeyi adetten sayarlar. Fakat bu adetin bir de şöyle bir kuralı vardır. Size ikram edilen küçük bardak votkayı shot halinde tek seferde içmeniz gereklidir. Hatta kibarlık olsun diye bardağın dibinde biraz votka payı bırakmak gibi lüksünüz de yoktur. Geri çevirdiğiniz vakit bunun saygısızlık olacağını düşünürseniz, denemeye değer sanki.
9. Yanağı Üç Kere Öpmek
Karşılaşma ve selamlaşma hareketi sayılan öpüşmek, Fransızlar tarafından biraz kafa karıştırıcı bir hale gelmiş gibi. Öyle ki bazı kesimlerinde bu davranış, yanağın üç kere öpülmesi, hatta tek seferde bir yanağın öpülmesi gibi değişik versiyonlarıyla karşımıza çıkmaktadır.
10. Yemek Tabağını Bitirmek
İngilizlerin geleneğine göre, yemek masasındaki dolu yemeğin tabağını bitirdiğinizde, kafi geldi doydum, çok lezzetli anlamı kabul görür. Kore’de ise bu durumun, doymadım bir tabak daha yiyebilirim anlamına geldiğini söylemeliyiz.
11. İtalyan El Hareketleri
İtalyanların konuşurken olsun, duygularını yansıtırken olsun çok fazla el hareketi kullandığına şahit olanlar vardır. Bizim farklı düşünüp onların farklı adlandırdığı bazı el hareketlerinin de olduğunu söylemeliyiz mutlaka. Mesela, bizim toplumla aynı özelliğe sahip yemeğe ekmek banarak yeme hareketinin aynısına İtalyanların da sahip olduğunu belirtmeliyiz. Fakat bizlerde yemeğin nefis olduğunu belirten elin parmak uçlarını birleştirerek gösterdiğimiz o hareket, İtalyanlar için bir tehdit açıklaması imiş. Yani, sen görürsün, sana yapacaklarımı biliyorum anlamında hakaret temsili sayılıyormuş.
12. Uzun Farları Yakmak
Her ülkenin kendine has kültürü, tutumu başka ülkelerin tutumuna birebir özellik göstermiyor illaki. Yolda uzun farları yakmak, ben geçiyorum anlamında ülkemizde kullanılırken Almanya’da yol senindir anlamına geliyormuş.
13. Hayır Duası Almak
Doğu Asya ülkelerinin bazılarında Endonezya, Filipinler, Malezya gibi ülkelerde bir hane ziyaretinde görülen bir yaşlı bulunuyorsa mutlaka onun hayır duasının alınması önemli bir gelenektir. Rızası alındığının anlaşılması için de bu yaşlı insanın gelen misafirin alnına elini götürmesi şartmış.
14. Tükürerek Selam Verme
Evet, biraz fazla olduğumuzun farkındayız :) Ama ilginç gelenekler arasına bu konuyu dahil etmeden de olamazdı. Afrika’nın Tanzanya bölgesine has Masai kabilesi, tokalaşma manasında tükürükle selam veriyorlar birbirlerine. Fakat zannedildiği gibi yüze tükürmek yerine ele tükürmek olarak yaygınlaşmış bir selamlama yolu bu. Yeni doğan bebekler için nazar ve kötü enerji uğramasın diye yüzlerine tükürülmesi alışkanlığı bir başka inanış.
15. Dudaklara Yerleştirilen Tabaklar
Afrika uygarlığı, eminim ki tuhaf gelenekleri ile çoğumuzu şaşırtmaya devam etmekte. Fakat bu gelenek Mursi kabilesinde biraz daha yaygın biçimde karşımıza çıkmakta. Ergenlik çağına gelen kızların çene ve dudakları arasındaki bölgenin kesilerek yerine tabak konması adet haline gelmiştir. Öyle ki tabağın büyüklüğü ile genç kızın güzelliği arasında bir orantı kurulmuştur dersek şaşırmayın.
16. Hindistan’da Temizlikçiler
Biraz kaba hatta saygısızca bir tutum olarak pek çoğunuz tarafından yadırganabileceğini düşündüğümüz bir Hintli geleneği var şimdi sırada. Temizlik için gittiği evin hizmetini gören kadın, aynı zamanda o evde bekar bir genç yaşıyorsa onun cinsel arzusunu da tatmin etmek zorundaymış.
17. Bira Banyosu
Çek Cumhuriyeti, biraya düşkünlüğü olarak bilinen bir ülke, Bira tutkusu denince akla gelen ilk millet Almanlar olsa da, Çekler, biranın rahatlatıcı özelliğinin ruhsal travmalara iyi geldiğini söyler ve bira banyosu alışkanlıklarını sürdürürler.
18. Geğirmeden Sofradan Kalkamazsınız
Hindistan’da size sunulan yemeği geğirmeden tamamladığınızda bu yemeği beğenmediğiniz anlamına gelip, hakaret kabul ediliyor. Yolunuz düşerse şayet, bilmenizde yarar var.
19. Küfür Geleneği
Pakistan’da evlilik aşamasında olan çiftlere soğuk bir duş uygulama geleneği yaygındır. Her ne kadar tebessümle karşılamak epey güç gibi gözükse de damadın ailesine yetişkin, yaşlı, gelin tarafı olan kişilerce ağır küfür, hakaretler edilir. Damadın öfke kontrolünün ölçülmesi imiş bunda amaçlanan. Niyet önemli tabii burada ama biz yine de ülkemizde uygulansa neler olur bilemiyoruz :)
Sıkça Sorulan Sorular
Farklı kültürleri için emin olamadığımız bazı ülkelerin, yaşam tarzları, geleneklerini bilmek orada yaşayabileceğimiz sürprizlere karşı bizleri koruyacaktır. Keza bu durumla ilgili, yabancılara karşı hoş görülü davranıldığı bilinse de temkinli olmakta yarar vardır.
Örf ve adetlerin geçmişten gelen uygarlıkların ayinleri, törenleri, kutsal saydıkları ögelerle birlikte bugüne uzanışı, değişimler göstermiş olsa da bir nevi iletişim dili olarak yaygınlık göstermiştir. Bu durumu o bölgenin bir yasası yerine kültürü olarak tanımak daha mantıklı olacaktır.
