Yeşilliği Tamamen Yok Eden Dünyanın En Büyük 12 Yangını

Yaşlı dünyamız çağlar boyunca kayıtlara geçen veya geçmeyen ama bilinen çok büyük felaketlere ev sahipliği yaptı. Kontrol edilemeyen doğal afetlerin yanı sıra çoğu insan hatasından kaynaklanan çok büyük yangınlar da bu felaketlerin ilk sıralarında tarih kitaplarının yapraklarındaki yerini aldı. İnsanlık çağlar boyunca dünyanın çeşitli yerlerinde meydana gelen yangınlardan nasibini aldı. Bu büyük yangınlar, tıpkı diğer felaketler gibi büyük yıkımlara ve kayıplara yol açtı şüphesiz. Geçtiğimiz yaz aylarında ülkemizin dört tarafında meydana gelen ve haftalarca süren orman yangınlarından da ülke olarak biz nasibimizi aldık ne yazık ki… Yitirdiğimiz canlar, canlılar ve muhteşem doğamız, ormanlarımız…

Çağlar boyunca olagelen yangınlar farklı ya da benzer nedenlerle farklı ya da yakın coğrafyalarda değişik noktalarda ortaya çıkmıştır ve çıkmaktadır. Kimi zaman kuraklık, iklim değişiklikleri vb. doğal nedenlerle kimiz zamansa insanlar yüzünden çıkan yangınların yarattığı tahribat hem çevre dengesini hem de psikolojimizi alt üst ediyor…

Bu düşünceden hareketle, dünya üzerinde yaşanmış büyük yangınları araştırmak istedik ve kayıt altına alınmış en büyük yangınları sizin için derledik ve 12 büyük yangını listeledik.

1. Büyük Roma Yangını (MS 64)

Roma İmparatorluğu döneminde Başkent Roma’da 18-19 Temmuz 64 günü başlamış ve 1 hafta kadar sürmüş olduğu şeklinde tarihsel kayıtlarda yerini almış büyük yangındır. Roma şehrinin büyük bölümü bu yangında küle dönmüştür.

Tarih uzmanlarının kayıtlarına göre Büyük Roma Yangını gece saatlerinde dükkânların yoğun olduğu bölgede başlamıştı. O dönemde kent merkezinde yaşayan halkın çoğunluğunun evleri ahşap olduğundan bu bölgeye sıçrayan yangın büyük hızla yayılmıştı. 5 günün sonunda yangın tam kontrol altına alınacakken tekrar güçlenmişti. 6 gün 7 gece sürdüğü anlatılan yangın felaketinin sonunda Roma’nın 14 ana bölgesinden 4’ü tamamen, 7 bölgesi ise kısmen yanarak kül olmuştu. Yine aynı tarihsel kayıtlara göre İmparator Neron’un sarayı, Jüpiter Stator Tapınağı ve Vesta Tapınağı da hasar gören yapılardandı.

2. Büyük Londra Yangını (1666)

2 Eylül 1666 günü Londra'nın merkezinde başlayarak üç günün sonunda bütün şehri etkisi altına alan ve şehir tarihinde yaşanmış en büyük yangındır. Romalıların hüküm sürdüğü döneme ait kent duvarları ve içerisindeki Orta Çağ Şehri büyük ölçüde zarar görmüştür.

Yangının önce ekmek fırınlarından birinde başladığı, hemen önlem alınamaması nedeniyle ve rüzgârın da etkisiyle büyük hızla yayıldığı biliniyor. Kayıtlara göre, soyluların yaşadığı Westminster bölgesinde Kral 2. Charles’ın yaşadığı Whitehall Sarayını ve gecekondu mahallelerini de tehdit eden yangın buralarda büyük hasara yol açmamıştır. Londra şehri, bu büyük yangın felaketinin ardından yangın öncesi kent planına uygun biçimde planlaması yapılarak yeniden inşa edilmiştir.

3. Büyük Amisos Yangını (1869)

Günümüzdeki adı Samsun olan ilimizin, o tarihte Amisos olarak bilinen yerleşim bölgesinde, 1869 yılında yaşadığı büyük yangındır. Daha önceki zamanlarda bu bölgede meydana gelen yangınlara kıyasla çok daha büyük ve kapsamlı olduğundan büyük yangın olarak kayıtlara geçmiştir.

3 Ağustos 1869 günü çıkan yangının sebebi tedbirsizlik olarak kayıtlara geçmiştir. Yangının çıktığı yerin hemen yanında bulunan petrol dükkânındaki petrol dolu variller ateş alıp, yangın hızla büyümüştür. Bu nedenle de yaşanan felaketin boyutları çok büyüktür.  Petrol dükkânının içinde yer aldığı Han da ahşaptan yapılma olduğu için han da tamamen yanmıştır. Şiddetli rüzgârın yangını dağıtması, söndürme çalışmalarını da etkisiz hale getirmiştir. Yangında ayrıca 500’e yakın ev de yanarak kül olmuştur. Amisos’ta o dönemin iki büyük ve eski binası Taşhan ve Bedesten, daha önceki yangınlara direnmiş olmalarına rağmen üç gün süren bu büyük yangına teslim olmuştur.

4. Büyük Chicago Yangını (1871)

8-10 Ekim tarihleri arasında devam eden ve tarih kitaplarına Büyük Chicago Yangını olarak geçen felaket, kentin güneyinde yer alan Dekoven Caddesi isimli yerde başlamıştır. Yangının çıkmasına gerekçe olarak ise orda bulunan inek gösterilmiştir. Büyük yangın 2 gün sürmüş ve kayıtlara göre tam 300 kişi yangında hayatını kaybetmiştir. 100 binden fazla insanın evsiz kaldığı da kayıtlarda yer almıştır. Meydana gelen hasarın boyutu o kadar büyüktü ki, maddi karşılığı 200 milyon dolar civarındaydı. Ayrıca 17 binin üzerinde bina yanarak kül olmuş ya da yıkılmıştır.

5. Peshtigo Yangını (1871)

Peshtigo yangını, yukarıda sözü edilen Büyük Chicago Yangını ile aynı anda başlamış ve kontrol altına alınması çok uzun zaman almıştır. Wisconsin bölgesinde çıkan yangın çevresindeki yarımadaları büyük ölçüde etkisi altına almıştır. Tarihin en çok can kaybı yaşanan yangınlarından biri kabul edilmiştir. Tarihsel kaynaklar yangında hayatını kaybeden insanların sayısının 2 bin beş yüz civarında olduğunu yazmaktadır. Ayrıca aynı kaynaklara göre yangın neticesinde 1 milyon iki yüz bin dönüm arazi de yanarak kül olmuştur.

6. Büyük Ateş (1910)

Tarih bu büyük yangını farklı isimlerle anlatır; Büyük Patlama, Şeytanın Süpürgesi Ateşi, Büyük Yangın… 20-21 Ağustos tarihlerinde, kuvvetli rüzgârların da etkisiyle aynı sıralarda gerçekleşen çok sayıda küçük yangının eşi benzeri görülmemiş biçimde birleşerek büyük ateş fırtınasına dönüşmesi ile gerçekleşen bu devasa büyüklükteki yangın iki gün boyunca aralıksız olarak sürmüştür. Çoğu yangını söndürmeye gelen itfaiyecilerden ibaret 87 kişi yangında hayatını kaybetmiştir.

Çevredeki yerleşim birimleri Kuzey Idaho, Batı Montana, Doğu Washington ve Güney Britanya Kolombiyası yangın etkisi altında kalmıştır. Buralarda bulunan yapılar yok olmuş, 1 milyar dolar değerinde kereste ve 3 milyon dönümün üzerinde ormanlık alan yanarak kül olmuştur. Amerika Birleşik Devletleri’nin tarihindeki en büyük orman yangını olarak kayıtlara geçmiştir. Yanarak yok olan alanların tamamının, Connecticut eyaleti büyüklüğünde olduğu biliniyor.

7. Büyük Kanada Yangını (1919)

Kanada’nın Edmonton kentinin kuzey bölgesinde 1919 yılında yaşanan orman yangınıdır. Kanada tarihinin en büyük orman yangınlarından biri olarak kayda geçmiştir. 5 milyon dönüm arazinin kül olduğu yangın, mobilya sanayinde kullanılmak üzere kesilen ağaçların alevlere yakalanmasıyla hızla büyüyerek yayılmıştır. Ormanlık alanın dışında, yüzlerce ev ve işyeri yanarak küle dönmüştür. Yangın kaynaklı olarak 11 kişininse hayatını kaybettiği biliniyor.

8. Büyük İzmir Yangını (1922)

Dış basında ve yabancı kaynaklarda Great Fire of Smyrna adıyla kayıtlara geçmiş olan 1922 İzmir Yangını, kent tarihinin bilinen en büyük yangınlarındandır. 13 Eylül 1922 tarihinde Basmane bölgesinde başlamış olan ve toplan 4 gün süren yangın İzmir kent merkezini büyük ölçüde tahrip etmiştir. Günümüzde İzmir Enternasyonal Fuar Alanı olan bölge yangından en çok zarar gören alan olmuştur.

Kontrol altına almak için büyük çaba gösterilen yangında iki yüz bin kişi evlerinden olmuş, ayrıca Amerikan Kız Koleji binası da yanmıştır. Yangın İzmir’in tüm fiziksel yapısını derinden etkilemiş, ekonomik ve toplumsal açıdan felaketlere sebep olmuştur. Kimi dış kaynaklı tarihsel belgelerde bin kadar kişin katlolduğu bilgisi yer almaktadır. Kurtuluş Savaşı döneminde Türk ordusunun 9 Eylül 1922'de İzmir'i geri almasından hemen sonra meydana gelen bu yangın, hala tarihçilerin araştırma konusudur. 

9. Kara Cuma Yangını (1939)

Avustralya’da 13 Ocak 1939 günü meydana gelen ve kayıtlara Kara Cuma yangını olarak geçen büyük yangın, Victoria şehrini kuraklık ve şiddetli rüzgârların da etkisiyle felaketlere boğmuştur. 71 kişinin hayatını kaybettiği yangın, 5 milyon dönüm alanın yanmasına yol açmıştır. Yangının bölgenin toprağında verim kaybına yol açtığı ve su rezervlerini olumsuz etkilediği biliniyor.

10. Chinchaga Yangını (1950)

Tarihe Chinchaga Yangını olarak geçen hadise, Kanada’nın Britanya Kolombiyası’nda 2 Haziran 1950 günü küçük çapta yangınla başlamış ancak çok büyük felakete dönüşmüştür. Kentin yerleşim bölgesine 15 km mesafede başlayan yangın için baştan tedbir alınmamış, dahası önemsenmemiştir. Fakat sadece 1-2 gün içinde devasa boyutlara ulaşmıştır.

Yangın tastamam 222 gün sürmüştür. 245 kilometrelik ormanlık alan yangına tamamen teslim olmuştur. Yangın o tarihe kadar Kuzey Amerika'da kayıt altına alınan en büyük yangın fırtınasıdır ve atmosferde dünyanın en büyük duman katmanlarını yaratmıştır.

11. Sibirya Tayga Yangını (2003)

Dünyanın en büyük orman yangını olarak kayıtlara geçmiştir. 2003 yılında Rusya’da sıcaklıkların artması ve donan toprakların çözülmesi nedenleriyle orman yangınları başlamış, aynı yıl içerisinde Sibirya sınırları içerisinde meydana gelen bu yangın ise dünyanın en büyük orman yangını olmuştur. Çıkan yangında 47 milyon dönüm ormanlık alan yanıp yok olmuştur. O dönem yangınla ilgili olarak incelenen uydu görüntülerinde Avrasya’nın tamamının duman altında kaldığı görülmüştür. Sibirya Tayga adı verilen yangın ayrıca ozon tabakasının incelmesine yol açan önemli olaylardan biri olarak da kayıtlara geçmiştir.

12. Avustralya Orman Yangınları (2019-2020)

Çok yakın geçmişte dünyaca tanıklık ettiğimiz Avustralya yangını 2019 yılının Haziran ayı içinde başlamış ve tam 8 ay (240 gün) sürmüştür. 2020 yılı Şubat ayında ancak kontrol altına alınabilmiştir. Ada ülkesi olan Avustralya’da aylarca süren kuraklık ve yüksek hava sıcaklıklarının bu büyük yangına yol açtığı tahmin edilmektedir. Ülkenin en büyük kenti olan Sidney’e kadar dayanmış olan yangınlar, 8 milyon hektarlık alana etki etmiş; yangın neticesinde 3 binden fazla bina kullanılamaz hale gelmiştir. 28 insan ve sayıları 1,1 milyarı aşan hayvanlar hayatını kaybetmiştir.