Başlığımızdan anlaşıldığı üzere uzun zamandan beri, akıllarda soru işareti oluşturmuş ve pek çok kişinin aklında mutlaka, “acaba” sorusuyla yer eden, uçakta doğan bebek dünya vatandaşı mı olur? Ona özel hakları var mıdır? Doğum kütüğüne ne yazılır? Türünde benzer pek çok soruyu akla getiren konuyla beraberiz.

Uçak yolculukları günümüzün en fazla tercih edilen ulaşım araçları arasında yer alıyor. Kara yollarında geçirilen yolculuklara istinaden zamandan tasarruf sağlayan bu araçlar, yapısındaki güvenliğinin yanı sıra tecrübeli ilk yardım eğitimi almış kabin ekibiyle de her zaman revaçta olmuştur. Hatta günümüzde artık uçuş eğitimleri ve ilk yardım eğitimleri yanında kabin memurlarına doğum yapma konusunda bile sağlık eğitimlerinin verileceği yönünde yasa yürürlüğe girdi. Bir anlamda artık, hamile yolcuların güvenliği koruma altında diyebiliriz. Hamile yolcular için uçak yolculuğuna dair bazı sınırlamalar söz konusudur. Örneğin, bazı hava yolu şirketleri 28 ila 35. haftanın sonuna kadar süreyi kapsayan hamile yolcuların seyahatine dair bir engel görmemektedir. Bazı hava yolu şirketlerin ikiz veya daha fazla çocuk beklentisi içinde olanlardan talep ettiği uçuşa uygunluk süresi 28 ve 31. haftayı kapsayan sürelerle daha kısa da olabilmektedir. Ayrıca kimi hava yolu şirketleri hamile kadın yolcular için doktor raporu talep edebilmektedir.

Hamile yolcular için “Son 72 saat içerisinde doğumun olabileceğine dair bir belirti yoktur” şeklinde açıklamalı yazıyı talep eden bazı hava yolu şirketleri söz konusu olabilmektedir. Günümüzde, hamile yolcuların uçuş esnasında kaslarında biriken stresi boşaltmaları ve kan dolaşımını arttırması adına koridor yürüyüşleri de kabin ekibi vasıtasıyla istek halinde gerçekleşebilmektedir.

Ayrıca Türkiye'nin ilk yerli uçağı ve Nuri Demirağ hakkında bilgilere de bakabilirsiniz.

Uçuş Esnasında Doğuma Dair Olasılıklar

Uçuş esnasında meydana gelebilecek bir erken doğum için uçakta bu doğumu gerçekleştirmek adına öncelikle doktorun desteğine ihtiyaç duyulabilir. Doktor, hemşire veya kabin ekiplerinden tecrübeli kişiler yoluyla gerçekleşen doğum sonrası, doğan çocuğun hangi ülke vatandaşı sayılacağına dair yorumlar yapılmıştır. Hatta kimi zaman uçakta doğmuş bebeğin şanslı olduğu ve dünya vatandaşı olarak sınırsız haklara ve geçiş üstünlüğüne de sahip olacağı gibi bazı görüşler de yer almıştır. Yolculuk eğer, iç hatları kapsayan bir yolculuk ise doğumun gerçekleştiği şehir bu konuda belirleyici olmaktadır. Yani İstanbul-Antalya seferi yapan bir uçakta eğer doğumun meydana geldiği saatte uçak, Bursa hava sahası üzerinde yer alıyorsa, doğum yeri olarak çocuğun kimliğinde Bursa şehri belirtilecektir. Yurt dışı yolculuklarında da çoğu ülkede aynı durum geçerli. Hangi ülkenin hava sahası üzerindeyse uçak, yine o ülkenin kuralları işlenmiş olacaktır. Yani kimlik belgesinde o ülke adı doğum yeri olarak gösterilmiş olacaktır. Tabii vatandaşlıkla ilgili bu konuda her ülkenin uyguladığı kanunlara istinaden durumlar netleşmektedir.

Uçakta Doğum Hikayeleri

Yakın tarihimizde havada bir doğum olayı üzerine, uçağın yakın bir bölgeye acil inişi gerçekleşmiştir. Filipinler’e ait “Cebu Pasific” hava yolu şirketi Dubai-Manila seferini yaptığı esnada, uçağın inişine 5 saat kala hamile yolcunun sancılarının artması sonrası, kabin ekipleri ve doktorlar bir araya gelerek, kız çocuğunun dünyaya gelişini sağlamıştır. Çocuğunu dünyaya getiren kadın yolcu bebeğiyle yerine geçerken araç, en yakın iniş güzergahı olan Haydarabad kentine acil iniş yapmak durumunda kalmıştır. Uçakta doğan bebekler için kimi zaman uçak firmaları bazı sürprizleri yolcularına yapabilmektedir. Mesela, Virgin Atlantic hava yolu şirketi, uçakta dünyaya gelen bir çocuk için 21 yaşına kadar ona ait uçuşlarını ücretsiz gerçekleştirme sözü vermiştir.  Aslına bakarsanız bu tip durumların yarattığı bazı reklam avantajları da zaman içinde promosyon gibi fırsatlara dönüşebilmektedir.

Hatta aynı hava yolu firması, “Shona” isimli çocuğun 18. yaş günü sürprizi olarak Avustralya seyahatine dair gidiş ve dönüş yolculuğu için özel yolcu bileti ayarlayıp, uçakta doğum günü kutlaması dahi yapmıştır. Uçak yolculuğunda farklı bir ülkenin hava sahasında doğmak, o ülkenin vatandaşlığına geçme adına da ülkenin kanunları buna elverişli ise mümkün olabilmektedir. Ülkemiz içinse; kendi hava sahamız içinde dünyaya gelmiş bir çocuk, anne veya babasından Türk vatandaşı şartı olması gerekmektedir. 

Geçmişten bugüne 18 ulaşım aracı ve özellikleri hakkında detaylara da bakabilirsiniz.

Uçakta Çocuğun Doğum Yeri

Her ne kadar çoğu ülke kanunları için geçerli olan hava sahası üzerinde doğum prosedürü konu olarak işlense de, Birleşmiş Milletler konuyla ilgili farklı bir prosedür ortaya koymuştur. O da doğumun gerçekleştiği hava sahası yerine, uçağın iniş gerçekleştirdiği ilk şehir veya ülke olarak belirtilmiştir. Nadir gerçekleşen durumlardan olan uçakta doğum olayı bu özelliği sebebiyle hakkında bir uluslararası normlar çerçevesinde düzenlemeler yapılmasını da haliyle ön görmemiştir.

Esasında netice olarak, her ülkenin kendi kuralları bu konuda bağlayıcı durumlar taşımaktadır. Ülke vatandaşı olmak gibi imkan, Avrupa ülkeleri için anne ve babanın da kendi milletinden olma şartını öne sürerken, Amerika bu duruma istisnai yaklaşarak kendi toprakları ve hava sahasında doğan bir çocuğun, anne ve babasının doğum yeri ve uyruğuna bakılmaksızın Amerikan vatandaşı olabileceğine dair bir yasayı yürürlükte tutmaktadır.