Kusursuz bir dizayna sahip evrenimizin, var oluş süreci yüzyıllardır araştırma konularının başında geldi. Yerkürenin oluşumu, katmanları, biyosfer , hidrosfer tabakalarının incelenmesi, keşfedilmesi gereken daha pek çok olguyu günümüze taşıdı. Yaşadığımız evreni, küçük bir gezegenden sayamayız elbette. Ay ve yıldızlar kümesi, Güneş sisteminde yer alan gezegenler, sınırsız bir var oluş duygusunu bizlere katarak, kendisine dair gizemlerin çözülmesine olanak veriyor. 1960’lı yıllarda hız kazanan çalışmalar, pek çok bilmecenin çözümü için uzay araştırmalarının derinleştiği yıllar olarak bilinmekte. Uzay evreni hakkında edinilen bilgiler arttıkça, oradaki keşifleri daha uzun süreli tutmak adın astronotlar ve uzay araçlarına yönelik daha etkili ve daha uzun süre kalabilmeleri için tasarımlar gerçekleştirildi. Uzay ve bilinmeyenleri hakkındaki yazı dizimize bugün geçmişten günümüze uzay araçlarının konusu ile devam ediyoruz. Şimdi bu uzay araçlarını, isimleri ve tarihçeleriyle birlikte tanıyalım.

1. Sputnik Uzay Aracı

Sputnik Uzay Aracı, 1957 senesinde uzaya fırlatılan dünyanın ilk yapay uydusu olarak bilinir. Atmosfer incelemesi ve atmosferin yapısındaki bilgileri yeryüzüne aktarma amaçlı yollanan bu uydu, eski adıyla SSCB Uzay Ajansı’na aittir. Bu araştırma uydusu 21 gün yörüngede kalıp sinyaller göndermiştir. Ağırlığının 84 kilo olduğu bilinmektedir.

Uzay için tasarlanmış astronot kostümlerini merak ediyorsanız, linkteki yazımızı okuyabilirsiniz..

2. Vostok Uzay Aracı

Dönemin SSCB Uzay Dairesi tarafından Baykonur üssünden 1961 senesinde kozmonot Yuri Gagarin’in komutasında ilk insanlı uçuş gerçekleşmiştir. İnsanoğlunun atmosfer dışı ilk yolculuğu olarak tarihe geçen Gagarin, bunu 4.725 kilo ağırlığı olan Vostok-1 isimli araçla gerçekleştirmiştir. Dünya ve çevresini bir kez turlayıp geri dönmüştür. Uçuşun ardından Gagarin 1 saat 48 dakika sonra araçtan çıkıp paraşütle yeryüzüne inmiştir.

3. Mariner-2 Uzay Aracı

Uzay Ajansı NASA tarafından 1962 senesinde uzaya yollanan Mariner-2 Uzay Aracı, 203 kg ağırlığındadır. Dünya dışında bir gezegen olan Venüs’ün etrafında incelemeler yapmıştır. Bu araç Venüs gezegeninin atmosferle uyumunu incelemiş, gezegenin krater yapısı gözlemlenmiştir. Mariner Uzay Aracı aynı zamanda Güneş rüzgarına dair ölçümün yapıldığı bir çalışmaya da imza atmıştır.

4. Apollo-11 İniş Aracı

21 temmuz 1969 senesinde insanlı bir uçuş gerçekleştiren Amerikan Havacılık Dairesi NASA, Ay yörüngesi üzerinde araştırmalar yapacak ve ilk yürüyüşü gerçekleştireceği ekibi Apollo II aracı ile uzaya yollamıştır. Ağırlığı 5.900 kilo olan bu Uzay aracı ile astronotlar yolculuk gerçekleştirmiş, 22 saat boyunca Ay’ın üzerinde taş toplamış, yürüyüş gerçekleştirmişlerdir.

5. Mariner-10 Uzay Aracı

NASA tarafından Mariner programının 7. uçuşu Mariner 10 uzay aracı ile gerçekleşmiştir. Mariner-2 aracıyla ilk olarak Venüs gezegeni üzerinde keşfe çıkıldıktan sonra bu sefer Merkür yörüngesine yolculuk gerçekleştirilmiştir. Venüs üzerindeki keşifle edinilen bilgi doğrultusunda gezegene dair çekim kuvveti Merkür gezegenine geçiş yapmakta etkili olmuştur. Her iki gezegene ait fotoğrafların çekildiği Mariner aracı ile iki gezegen arası yolu, 5768 km’lik bir yörünge üzerinden katetmiştir. 24 Mart 1974 senesinde gerçekleşen bu olay, gezegenler arası geçiş konusunda bir ilktir. Mariner 10 aracı 502,9 kg ağırlıkta olup, yörüngedeki hızının 34,2 km/saat olduğu belirtilmiştir.

6. Viking-1 Uzay Aracı

1975 senesinde NASA dairesince Mars üzerine yapılacak keşif uçuşu için Viking-1 uzay aracının gönderilmesi planlanmıştır. Mars gezegenine inişi 1976 senesinde gerçekleşen Viking-1’in görevi 6 yıl boyunca yüzeyde kalarak bir üs oluşturmak ve dünyaya görüntüleri fotoğraflarla iletmektir. Akabinde Viking-2  yapay uydusunu da Mars yörüngesine yollayan NASA, 3 yıl kalacak şekilde aracı programlamıştır. Viking Orbiter aracının Mars gezegeni üzerinde en uzun süre kalma rekorunu Opportunity isimli uzay aracının gönderilmesine dek korumuştur.

7. Voyager Uzay Aracı

Gezegenler hakkında kapsamlı görüntüler elde etmek ve keşifleri hızlandırmak amaçlı yapılan uzay yolculuklarından biri de Voyager uzay aracı ile gerçekleşmiştir. NASA tarafından 1977 senesinde uzaya yollanan Voyager-1 aracının kütlesel ağırlığı, 721,9 kg’dır. Ayrıca 420 Watt güce sahiptir. 5 Eylül 1977 tarihinde Güneş sisteminde yer alan en büyük gezegenler Jüpiter ve Satürn’ ün ve ortak alanlarının incelenmesi, Güneş rüzgarını ölçmesi, yıldızlar arası boyutun incelenmesi, görevleri arasındaydı.

"En iyi uzay filmleri nelerdir?" linke tıklayarak yazımızdan okuyabilirsiniz.

8. Challenger Uzay Mekiği

NASA Columbia uzay mekiğinin ardından uçuşlarını gerçekleştirdiği ikinci mekik olan Challenger ile 1983 senesinden itibaren dokuz uçuşa daha imza atmıştır. OV-099 Challenger Uzay Mekiği 7 astronotla birlikte, 10.cu gerçekleştirmeyi planlıyordu. 28 Ocak 1986 yılında kalkışından 73 saniye sonra infilak gerçekleşmiştir. Challenger’in bu faciası ile birlikte, Challenger’in uçuşları sona ermiş Endeavour adlı roketlerle devam edilmiştir.

9. Mir Uzay İstasyonu

Mir, Eski SSCB Uzay Ajansı tarafından 19 Şubat 1986 senesinde fırlatılmıştır. Tarihteki en büyük uzay çalışmaları için konuşlanmış yörünge aracı olarak bilinen Mir, Ağustos 1999 senesine kadar görev yapmıştır. Mir aracının yörünge ağırlığı yaklaşık 124 ton civarında, yörüngede kaldığı gün 5.511 gündür. Kendisinden sonra uçuş gerçekleştirecek olan astronotlar için de bir nevi üs görevi olan Mir, 23 Mart 2001 tarihinde Büyük Okyanus’ düşerek parçalanmıştır.

10. Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS)

Dünyaya yakın bir yörüngeye konuşlanmış olan bir uzay istasyonudur. Amerika, Rusya, Japonya, Kanada ve Avrupa Uzay Ajanslarının ortak projesi olarak oluşmuştur. 1998 senesinde istasyonun ilk parçası fırlatılmıştır. Dünya yörüngesine yakın bir yapay uydu olma sebebi üzerinde yaşam alanı olmasından ötürüdür. Güneş panelleri, basınçlı sensörler ve uzay ortamı için deneylerin yapılabileceği bir laboratuvara sahiptir. Bu özelliklerinin yanında Uluslararası uzay İstasyonu, en uzun süre uzayda insan bulundurma süresine sahiptir. 109 metre genişliği, 72,8 metre uzunluğu, 7,706 m/s hızı vardır. Görev süresinin 1988-2024 yılları arasında olduğu belirtiliyor.

11. Opportunity Robotu

Mars yüzeyinde kalarak bilimsel araştırmaları güçlendirmek amacı ile NASA tarafından görevlendiren Opportunity 2004 senesinde Mars’a iniş gerçekleştirmiş bir robottur.  Opportunity robotlarının bir özelliği ise stereo kameralar ile farklı açılardan görüntü elde edebilmesidir. Endeavour krateri üzerine Ağustos 2011 tarihiyle inişini tamamlayan Opportunity, cisimlerin uzaklıklarını tespit eden bir özelliğe de sahipti. Daha sonra veri alınamayan ve irtibatı kesilen Opportunity yapay robotunun 2019 yılında çalışmaları son buldu.

12. Hubble Uzay Teleskopu

Discovery Uzay Mekiği tarafından STS görev adıyla Dünya yörüngesine yerleştirilmiş olan Hubble uzay teleskopunun, NASA’nın öncülüğünde ve Avrupa Uzay Ajansı’nın da katkılarıyla 1990 senesinde çalışmaları başlatılmıştır. Galakside yer alan takım yıldızları, gezegen açıları ve karadelik gibi araştırmalar için kullanılan Hubble Teleskopu, halen birbirinden farklı ilginç görüntüleri insanoğlu ile paylaşmaktadır. Teleskopun yörünge hızı 7.500 m/sn, çapı 2,4 m (94 inç)dir.

13. IRIS Teleskopu

Evrende yer alan Güneş sistemi ve atmosferdeki değişimleri gözlemlemesi adına NASA tarafından yörüngeye yerleştirilmiş olan IRIS teleskopu, Güneş’teki ısı ve yayılımındaki değişiklikler, Dünya’ya yönelik tehditleri araştırmak, Güneş’in yakın atmosferde yaratacağı etkileri ölçümlemek adına konuşlandırılmıştır. NASA, Güneş patlamaları ve ısı değişimlerinin uydu iletişimine verebileceği zararın da IRIS bilgileri ile araştırılacağı bilgisini vermiştir.

14. Mars Keşif Uzay Aracı

Mars gezegeni incelenmesi ve yaşama dair bulguların incelenmesi amacıyla NASA tarafından 2006 senesinde yollanmış bir uzay aracıdır. Meteor çarpmalarının gezegen üzerindeki etkileri, iklim durumu ve havanın sertliğini ölçümleme çalışmaları yapmıştır. Mars üzerinde yapılan çalışmalarda, bu araç vasıtasıyla kullanım dışı kalmış iki uzay aracı Phoenix ve Spirit de görüntülere yansımıştır. Mars Keşif Aracı, Mars yüzeyi boyunca hareket etmiş bir uydudur.

15. Grail İkiz Uyduları (Ebb-Flow)

Eylül 2011 senesinde NASA tarafından fırlatılan bu iki uydu, ayın iki farklı boyuttan kütlesel çekim farkını hesaplama amacıyla görevlendirildi. Ay yörüngesine 2012 senesinde oturduğu belirtilen uydular termal haritalar çıkartıp, Ay’ın kütle boyutundaki farkları ortaya koymuştur.

16. Cassini Huygens Aracı

Satürn ve halkasının incelenmesi için NASA ve ESA, Cassini Huygens adında robotik bir uzay gemisini 15 Ekim 1997 senesinde uzaya yollamıştır. Bu robotik sonda aracı aynı zamanda Satürn’ün yörüngesine girmiş olan ilk uzay gemisi olarak bilinmektedir. Satürn ve uydularının birçok açıdan fotoğraflanmasını sağlamış, Jüpiter’i heliosfer özelliği ile incelemek adına verileri aktarmıştır.

Uzay hakkında ilginç bilgiler yazılarımızdan Dünya, Güneş ve Ay hakkında olanına linke tıklayarak ulaşabilirsiniz.

17. Huygens Sondası

Avrupa Uzay Ajansı (ESA) tarafından 2005 senesinde, Titan isimli Satürn gezegenine bağlı bir uydunun incelenmesi amacıyla görevlendirilmiş uzay aracıdır. Huygens Sondası aracının en önemli farkı ise Dünya ile olan mesafesi en uzak inişin bu araç sayesinde yapılmış olmasıdır. İniş gerçekleştirdiği süre boyunca 90 dakika bilgi akışına devam etti.

Gök cisimleri hakkındaki ilginç bilgiler yazımıza linke tıklayarak ulaşabilirsiniz.

18. Dragon Uzay Aracı

Amerikan uzay taşımacılık şirketi SpaceX’ e ait olan kargo görevi olan uzay aracı iki aşamalı yörünge çıkışı gerçekleştirmiştir. 8 Aralık 2010 senesinde ilk yörüngesel uçuşunu gerçekleştiren uzay aracı Falcon-9 sağlam bir şekilde dönüşünü tamamlamıştır. Dragon CRS adıyla İlk kargo uçuşunu 22 Mayıs 2012 tarihinde gerçekleştiren bu uzay aracının mürettebatlı uyarlaması üzerine çalışmalar devam etmektedir. Yüksekliği 6,1 metre olan ve çapı 3,7 metre olan bu aracın ağırlığı 4200 kg olarak belirtilmektedir.