Çocuklar için doğumdan itibaren ergenlik öncesi döneme kadar, 0-1 yaş aralığı refleksif hareketler dönemi; 1-2 yaş aralığı ilkel hareketler dönemi; 2-6 yaş aralığı temel hareketler dönemi; 7-12 yaş aralığı ise sporla ilgili dönem olarak ayrılır. Her yaş aralığında gerçekleşen motor gelişiminin bir önceki dönemin üzerine kurulması gerekir.
Çocukların ilk yaşları için spor terimi oyun/dans gibi aktiviteleri içerse de ilerleyen yaşlarda temel becerilerine hız kazandırmak ve daha akıcı olmalarını sağlamak adına giderek daha karmaşık ve güçlü spor dallarının seçilmesinde fayda var. Ergenlik öncesi dönemdeki gelişim hızı psiko-motor olgunluğa eriştiği için çocuğun ilgisi de dikkate alınarak atletizm, yüzme veya jimnastik gibi sporlar tercih edilerek çocuğun fizyolojik gelişimine katkıda bulunulabilir.
Yaşlara göre yapılacak spor türleri şu şekilde sıralanıyor:
1. JİMNASTİK (4-6 YAŞ)
Jimnastiğe başlamak için çocuklarda Okul öncesi dönem en idealidir çünkü bu dönem çocuklarda hareketliliği sağlayacak aktivitelerin yapılması adına, yaşlarına özel olarak hazırlanmış programlarla doğal gelişimlerinin desteklenmesi gerekmektedir. Bu yüzden jimnastik sporu, doğal olarak ilk tercih edilen spor dallarından biridir. Öncelikle çocukları spor yapma kültürüyle tanıştıran jimnastik, sonrasında onlara en doğru aktivitelerin tercih edilebilmesi anlamında bilinçli karar imkânı sunmaktadır.
Çocuğun yaşına ve yeterliliklerine uygun şekilde hazırlanmış bir jimnastik programı, çocukta esneklik, koordinasyon, kuvvet, çabukluk gibi fiziksel özelliklerin gelişmesine yardımcı olur. Dünyada da alt yapı sporu olarak bilinen jimnastik, duruş bozuklukları ve denge sorununun düzeltilmesi gibi fiziksel özelliklerin yanında; çocukların sorumluluk bilincinin gelişmesi, hiperaktif çocukların sakinleşmesi ve çekingen çocukların sosyalleşmesini sağlamak anlamında sosyal becerilerde de çocuk gelişimine katkıda bulunur.
2. YÜZME (5-6 YAŞ)
Çocukların erken yaşta başlayabilecekleri spor dallarından biri de yüzmedir. Üstelik ileriki yaşlarda bu sporu profesyonel olarak yapmayı düşünen çocuklar için suya ne kadar erken alışırlarsa o kadar iyi olduğu söylenir. Bu sebeple, 5 yaşından itibaren çocukların yüzmeye başlaması oldukça faydalıdır.
Yüzme, çocuklarda kas-iskelet yapısının gelişimine yardımcı olan bir spor olmanın yanında çocukların koordinasyonlarını da geliştirir. Ayrıca metabolizmayı hızlandırır ve yeme problemi olan çocukların acıkmasını sağlar. Yüzme becerisi, özgüveni ve bağımsızlık duygusunu geliştirir ve onlara yeni hareket imkanları sağlar. Böylelikle onları hem fiziksel hem de duygusal tehlikelere karşı güçlü hale getirir. Erken çocukluk döneminde başlayamayanlar için, ileriki yaşlarda da yüzmenin faydaları aşikardır. Ergenlik döneminde de beden gelişimini hızlandırır. Bu nedenle, ergenlik dönemindeki gençler ve çocuklar için de oldukça yararlı sonuçlar verir.
Dünya Spor Tarihinin En İlginç ve Unutulmaz 15 Olayı yazımızı inceleyebilirsiniz.
3. TENİS (7-8 YAŞ)
Diğer tüm spor dalları gibi tenis de birçok olumlu etkiye sahiptir. Çocuğun yeteneği ve fiziksel gelişimine bağlı olarak değişse de tenise başlamak için ortalama yaş aralığı 7-8 yaştır. Tenisin fiziksel anlamda çocuğa sağladıklarının başında, çağımızın en önemli sağlık sorunlarından biri olan aşırı kilo sorunu gelmektedir. Sağlıksız beslenen ve yaşına göre kilolu olan çocuklar ve bu sorunu önlemeye çalışan ebeveynler için tenis iyi bir çözüm olabilir.
Tenisin bir diğer fiziksel faydası ise çocuklardaki tepki hızının ve reflekslerin gelişimi konusunda etkili olmasıdır. Ayrıca diğer spor dallarında olduğu gibi kaslardaki gelişime ve el-göz koordinasyonunun gelişimine de katkı sağlar. Fiziksel faydalarının yanında, sosyalleşme, paylaşma, özgüven gibi toplum içinde çocuk için yararlı olacak sosyal özellikleri kazanmasına da yardımcı olur.
4. BASKETBOL (9-10 YAŞ)
Şu ana kadar saydığımız tüm spor dalları gibi basketbolun da çocukların fiziksel gelişimine faydaları elbette ki yadsınamaz. Basketbol vücudun esnek olmasını ve çocuğun atik olmasını sağlar. Sürat ve çeviklik gerektirdiği için hızlı hareket kabiliyetinin yanında hızlı düşünmek açısından da oldukça faydalıdır. Kas ve kemik sistemlerini geliştirir, zekâ gelişimine katkıda bulunur ve böylelikle vücudun dayanıklılığını artırır.
Ayrıca sosyal açıdan da çocuğa çok faydası bulunan basketbol, saydığımız sporlardan farklı olarak çocuklarda takım ruhu oluşması ve ekip çalışması anlamında katkılar sağlar ve alışkanlıklar kazandırır. Özellikle, eğer çocuk profesyonel bir şekilde basketbol oynuyor ve farklı takımlarla maç yapıyorsa; oyunun kurallarına uymak, hakemin onayıyla oyuna başlamak gibi düzen kabiliyeti geliştiren özellikler kazanır.
5. VOLEYBOL (10-12 YAŞ)
Voleybol, genel olarak tüm spor dallarının sağladığı fiziksel gelişimi sağlamakla beraber, diğer takım sporlarına kıyasla vücudun esneklik kazanmasına daha fazla yardımcı olur denebilir. Voleybolda, uzun kas olarak bilinen kas türüne ihtiyaç duyulmasından dolayı bu sporu düzenli ve uzun yıllar yapan çocuklarda da bu esnek vücut formu görülür. Ayrıca voleybolda vücuttaki yağ oranı sporcunun performansını büyük ölçüde etkilediği için küçük yaşlardan itibaren voleybolla ilgilenen çocuklara beslenme eğitimi de verilir.
Voleybolun sosyal ve psikolojik etkilerine bakıldığında, basketbol ve futbol gibi takım oyunlarının aksine karşı karşıya gelen iki takım arasında file bulunduğu için voleybol şiddete kapalı bir spor dalı olarak düşünülebilir. Fakat aynı zamanda bir takım oyunu da olduğu için çocuğa yardımlaşma ve sosyalleşme öğretileri gibi birçok sosyal kazancı olur.
6. ATLETİZM (10-16 YAŞ)
Çoğumuzun sadece olimpiyat zamanları aklına gelen atletizm sporu, beden yeteneklerini geliştirmeye dayanan; koşu, atma, atlama hareketleriyle yapılan ve çeşitli dallarda bireysel yarışılan vücut çalışmalarına denir kısaca. Aslında dünyanın en popüler ve en eski spor dallarından olan atletizmin günümüzde spora başlamak için ilk tercih edilen dallardan biri olmadığı söylenebilir. Fakat insanın anatomik yapısına en uygun olan branşlardan olan atletizm, özellikle çocuk yaşlarda başlandığında diğer spor branşlarına da alt yapı hazırlayabilir.
En kolay sporlardan biri olan atletizm çocukta spor disiplini, yarışma ruhu ve başarma güdüsü oluşturur. Aslında herhangi bir kursa yazılmadan da çocuğun başlayabileceği bu spor tüm vücudu aynı anda çalıştırır ve geliştirir. Atletizm ile ilgilenen çocukların vücutları güçlü, dayanıklı ve hızlı olur. Aynı zamanda kan basıncını dengeleyen ve kalp rahatsızlıkları riskini de azaltan atletizm çocuğa yetişkin yaşları için de fayda sağlar.
7. FUTBOL (12-14 YAŞ)
Özellikle sokakta oyun oynama alışkanlığı olan erkek çocuklarda daha erken yaşlarda da başlayabilen futbol merakının 12-14 yaş aralığından başlayarak profesyonel olarak devam etmesi daha uygun görülebilir. İkili mücadelenin en yoğun olduğu spor branşlarından biri olan futbol, bu anlamda daha küçük çocuklar için şiddetli olabilir. Fakat yine aynı sebepten, doğru yaşta başlandığı zaman, bu mücadele çocukların fiziksel olarak güçlenmesi açısından da önemli rol oynar.
Takım sporlarının çocukların sosyal ve psikolojik becerilerine olan etkisi futbolda da görülür. Ayrıca futbolun ülkemizde ve dünyada en popüler sporlardan biri olduğunu ve okullarda yine özellikle erkek çocukların sıklıkla futbol oynadığını göz önünde bulundurduğumuzda futbol oynayan çocuğun diğer arkadaşları arasında kolaylıkla yer bulabileceğini ve özgüvenini geliştirebileceğini söyleyebiliriz.
Sıkça Sorulan Sorular
Okul öncesi dönem çocukların en çok oyun oynadığı ve zamanlarının en bol olduğu haliyle de en hareketli oldukları dönem. Bu sebeple, çocuğun fiziksel gelişimini ve isteklerini de göz önünde bulundurarak jimnastik ya da yüzme okul öncesi dönem için en uygun iki spor dalıdır diyebiliriz.
Kendi kendilerine hareket etmeye başladıkları ilk zamanlardan beri topla haşır neşir olan tüm çocuklar ayaklandıklarında aslında biraz biraz futbol oynamaya başlarlar. Okulda ya da sokakta senelerce bu branşla ilgilenirler. Fakat futbol ikili mücadelenin sık görüldüğü bir spor dalı olduğu için çocukların profesyonel olarak bir takıma girmeleri veya kursa gitmeleri için 12-14 yaş aralığı en uygun zamandır.
