Topraksız Tarım Nasıl Yapılır?

Hidroponik tarım olarak da bilinen topraksız tarımı bitki yetiştirme tekniği olarak duymuş olabilirsiniz, ancak nasıl yapılacağı ve nereden başlayabileceğiniz konusunda hiç fikriniz yoksa bu başlığımız tam size göre… Yazımızı okuduktan sonra topraksız tarımla ilgili hiçbir şey bilmiyorken kendi topraksız tarım sisteminizi kurabilir ve kendi besinlerinizi yetiştirecek düzeye gelebilirsiniz. Tabii her şeyden önce topraksız tarımın nasıl yapıldığını tam olarak anlamak gerekiyor. Bu temel bilgiye sahip olmadan hidroponik sistemin nasıl işlediğine dair derin detayları da anlamak mümkün değil. İşte topraksız tarım nedir, nasıl yapılır ve hakkında tüm detaylar…

Topraksız Tarım Nedir?

‘Hidroponik’ sözcüğü bölündüğünde ‘su’ ve ‘çalışma’ anlamlarına gelen ‘hidro’ ve ‘ponos’ sözcükleri elde edilir. Hidroponik tarımda, su ve besin çözeltisi bitkinin büyüyebilmesi adına tüm işi yapar, yani toprak yoktur. En temel hidroponik sistem türleri arasında yer alan pasif sulama düzeneğinde bitkiler ‘yetiştirme ortamı’ ile yerinde tutulur. Örneğin perlit yani inci taşı yetiştirme ortamı olarak kullanılabilir; 2 litrelik soda şişesi, perliti ve alt kısımdaki suyu tutmak için rezervuar olarak kullanılabilir. Bu düzeneğe az miktarda ışık eklendiğinde ise artık çalışan topraksız tarım sisteminiz hazır demektir. Elbette kulağa çok basit geliyor ancak her ne kadar bu sistem bitkileri canlı tutsa da büyük ihtimalle onların gelişmesini sağlamayacaktır. Peki neden? Bunu öğrenmek için bitkilerle ilgili daha detaylı bilgiye sahip olmak gerekir.

Ayrıca En Çok Oksijen Veren 18 Bitki listemizi inceleyebilirsiniz.

Bitkilerin Bileşenleri

Bitkilerin nasıl besleneceği ve onlara nasıl bakılması gerektiğini anlamak için onların nelerden oluştuğunu bilmek gerekir. Esasında tüm canlılar organik maddelerden oluşur. Organik madde ise azot, oksijen, hidrojen ve karbon unsurlarından oluşmalıdır. Bu dört element bitki ağırlığının neredeyse %90’ından fazlasını oluşturur ve her biri bitki sistemlerinin işleyişinde farklı görevler üstlenir.

Peki Bitkilerin Büyümesi İçin Neye İhtiyaç Vardır?

Bitkilerin bileşenlerini artık biliyoruz, şimdi gelişmek için çevreden nelere ihtiyaç duyduklarını öğrenmeliyiz. Totalde 5 ana ihtiyaçları olduğunu söylemek mümkündür. Bunlar:

1. Işık

Bitkilerin fotosentezi gerçekleştirmesi için ışık kaynağına ihtiyaçları vardır. Basitçe şöyle söyleyebiliriz: Fotosentez, bitkilerin yaşam süreci için enerji sağlayan şekeri, yani glikozu oluşturur.

2. Karbondioksit

Bitkilerin nefes alması için karbondioksit kullanılır. Temel ilkokul bilgimiz şöyle söyler: Bitkiler karbondioksiti alıp sonraki bileşik olan oksijeni bırakırlar.

3. Oksijen

Bitkiler solunum süreçlerinin parçası olarak oksijene de ihtiyaç duyarlar; fotosentez esnasında oksijeni atık olarak atmosfere salarlar. Onların atığı ise bizlerin nefes alması için gereken element olur.

4. Su

Bitkilerdeki pek çok farklı biyokimyasal reaksiyon için su lazımdır. Bununla birlikte su, farklı reaksiyonlar için çözücü görevi görür. Aynı zamanda bitkilerin sert kalmasını da sağlarlar, su olmadığı takdirde solarlar. Ayrıca su, besinler için taşıma ortamı da sağlar.

5. Besinler

Bitkilerin besin olarak kullandıkları elementler önemlidir çünkü bunlar, az önce saydığımız bitkileri oluşturan unsurlardır ve tüm biyokimyasal reaksiyonlarda kullanılırlar. Makro ve mikro besinler olarak ikiye ayrılırlar. Makro besinler en yüksek miktarda emilenlerdir, bitkilerin hayatta kalması için en önemlilerdir. Bunlar azot, fosfor ve potasyumdur. Mikro besinler ise, makro maddelere ek olarak daha az miktarda ihtiyaç duyulan besinlerdir. Bunlar bor, kalsiyum, bakır, demir, magnezyum, manganez, molibden, kükürt ve çinkodur.

Besinlerin Topraksız Tarım Sistemine Uygulanışı

Bitkilerin büyümesi adına gereken unsurları saydık. Topraksız tarımda toprağı ortadan kaldırmak ise, bitkilerin tek besin kaynağını ortadan kaldırmak anlamına gelir. Bunu engellemek için bitkiyi doğru beslenmeyle desteklemek gerekir. Toprağı ortadan kaldırarak besin maddelerinin çıkarılması, ana haşere kaynağının kaldırılması ve su tutucu ortamın çıkarılması gibi hepsi kulağa olumsuz gelen şeyler yapıyoruz. Tüm bu olumsuzluğa rağmen neden hidroponik sistem kullanmalıyım derseniz, cevabı büyüyen bitkileriniz üzerinde neredeyse tam kontrol sahibi olmak olacaktır. Dolayısıyla daha hızlı büyüyen ve daha sağlıklı bitkileriniz olacağı anlamına gelir.

Topraksız Tarımda Yetiştirme Ortamları

Bitkiler hakkında temel bilgileri saydığımıza göre, artık topraksız tarımda kullanılan yetiştirme ortamlarına bakabiliriz. Hidroponik tarım ile bitki yetiştirmek, onları destekleyecek hiçbir madde olmadığı anlamına gelmez. Çoğu sistemde, bitkinin köklerini desteklemek ve kaliteli su/oksijen oranını korumaya yardımcı olmak adına farklı ortam türleri kullanılır. İşte topraksız tarımda yetiştirme ortamları…

Hindistan Cevizi Torfu

Hindistan cevizi torfu, hidroponik tarım yapanlar arasında son dönemde hızla favori haline geliyor. Öğütülmüş Hindistan cevizi kabuğundan yapılır. Öğütülmüş Hindistan cevizi kabuğunun bu kadar popüler hale gelmesinin sebebini anlamak için, hindistan cevizi kabuğunun ne yaptığına göz atmak gerekir. Hindistan cevizi tropikal bölgelerde yetişir. Genelde olgunlaştıklarında okyanusa düşerler. Kabuk ise, çekirdeği ve eti hem güneşten hem tuzun zararlarından korur. Ayrıca kabuk, Hindistan cevizinin filizlenmesi ve yeni ağaçlar yaratması için olağanüstü yetiştirme ortamı görevi de görür.

İşte bu faydalar hidroponiklerde uygulandığında, Hindistan cevizi torfu bitkiler için hormon açısından zengin ve mantarsız ortam görevi görür. Tıpkı Hindistan cevizinin filizlenmesine yardımcı olduğu gibi, tüm tohumların ve fidelerin güçlü şekilde yetişmesine yardımcı olur. Öte yandan, Hindistan cevizi lifinin hava/su oranı harikadır, bu nedenle kökleri boğma konusunda endişelenmek gerekmez.

Genleştirilmiş Kil Agregası

Son zamanlarda kullanılan en popüler ortamlardan genleştirilmiş kil agregaları, isminden de anlaşılacağı gibi, kilin genişletilmesi ve gözenekli yuvarlak toplar meydana getirmesiyle oluşur. Bu ortamın en iyi yanı, akan suya neredeyse hiç besin salmamaları ve pH bakımından nötr olmalarıdır. Ayrıca, küresel biçimleri ve gözenekli olmaları, kökleri aşırı derecede kurutmamak ya da boğmamak için ideal oksijen/su dengesini sağlamaya yardımcı olur.

Kil agregası kullanmanın tek dezavantajı ise ağırlıkları ve boşaltma kabiliyetleridir. Taşınan topraksız tarım sistemlerinde, sistemin tamamını kil bilyeleriyle doldurmak çok ağır sistem yaratacaktır. Öte yandan, her kil bilyesi arasında diğer ortamlara göre çok daha fazla boşluk olacağından çok hızlı şekilde boşalır ve kururlar. Boşaltma sorunu olduğunda fide viyolüyle sistem verimli şekilde çalıştırılabilir.

Kaya Yünü- Rockwool Küp

Rockwool onlarca senedir kullanılmasıyla topraksız tarım kullanıcıları tarafından iyi bilinmektedir. Cam elyafına benzer biçimde kayanın eritilmesi ve oldukça ince ve uzun elyaflar haline getirilmesiyle yapılır. Bu lifler alınarak farklı boyutlarda küpler halinde bastırılır. Çoğu ortamın tüm faydalarına sahip olsa da kaya yününün bazı ciddi dezavantajları vardır. Örneğin kaya yününü yok etmek kolay değildir, ince erimiş kaya lifleri atıldığında aslında sonsuza kadar kalabilir. Ayrıca, genellikle yüksek pH değerine sahip olurlar ve ıslatılmaları gerekir. Eğme ve sıkıştırma sürecinde oluşan lif ve toz yetiştiricilerde göz, burun ve akciğer zararına neden olabilir. Ambalajından çıkardıktan hemen sonra suya batırarak toz önlenebilir.

Başlangıç Seviyesinde Topraksız Tarım Seti ve Sistemi

Kimi topraksız tarım setleri, yine balkonlarda veya bahçede topraksız tarım sistemini rahatça faaliyete geçirmeye yardımcı olmak amacıyla tasarlanmıştır. Topraksız tarım başlangıç setiyle dilediğiniz yerde temiz, taze ve ilaçsız şekilde sebzeler kolaylıkla yetiştirilebilir. Bu setlerle marul, roka, taze soğan, maydanoz, fesleğen ve reyhan gibi tüm yeşillikler; biber, domates, salatalık ve çilek gibi meyve ve sebzeler yetiştirilebilir.

Topraksız tarım setlerinin amacı topraksız tarıma geçiş sağlanmasından önce daha düşük maliyetlerle sistemi denemek, tecrübe kazanmak isteyenlere ve yeterli kullanım yeri olmayanların da evlerinin balkonunda rahatlıkla kullanabileceği ideal ortamı oluşturmaktır. Bu setlerin içinde topraksız tarıma başlamak için minimum düzeyde gerekli olan tüm malzemeler bulunur. Ekonomik ve pratiktir. Yetiştiricilere ürünleri yıl boyu daha hızlı şekilde üretme, topraktan bitkiye geçen hastalıkların önüne geçerek bitkileri daha sağlıklı yetiştirme, hem yerden hem zamandan tasarruf etme ve topraktan alınan verimin daha fazlasını daha az zamanda alma gibi faydalar sağlar.