Uzak Doğu Müzik Kültürünün Özellikleri

Uzakdoğu deyince akla gelen ülkeler arasında Çin ve Japonya ile beraber, Kuzey Kore, Güney Kore, Moğolistan, Endonezya, Filipinler, Malezya, Kamboçya, Singapur, Vietnam, Tayland, Tayvan, Brunei, Laos, Doğu Timor gibi benzer kültürlere sahip daha pek çok ülke var. İşte bu ülkelerin müzik kültürleri hakkında sizler için derlediğimiz bilgiler…

Japon Müziği

Geleneksel Japon müziği, insan nefes aralıklarını temel aldığı için Batı müziklerinden farklılık gösterir. Dünyadaki değişikliklerden pek etkilendikleri söylenemez. İçe dönük müzik anlayışına sahiptirler. 1.Dünya Savaşı sırasında Fransız ve Almanların etkisi müziklerine yansımaya başlasa da 2. Dünya Savaşı’ndan sonra Batı müziği tekniğini sadece geleneksel müziklerine uyduğu takdirde kullanırlar.

Japon Müziğinin pek çok türü bulunmakla beraber en yaygın türleri Enka ve Taiko’dur. Enka geleneksel Japon müziğinin temsil edildiği müzik türüdür; karşılıksız aşk ve kavuşamamak gibi konuları ele alır. Enka, Japonya’da yalnızca yaşlılar tarafından sevilir. Taiko, geleneksel savaş davulları ile yapılan müzik türüdür. Eskiden savaşlarda askere moral vermek ve birlikler arası iletişimi sağlamak için kullanılırmış. Şimdilerde yalnızca sanatsal amaçla kullanılmakta olan Taiko’nun yazılı besteleri olmayıp; ‘kuchishowa ’ denilen kulaktan kulağa sözlü aktarma geleneğiyle öğrenilmektedir.

Çin Müziği

Bilinen en eski ve en gelişmiş müzik kültürüdür. Çin müziğinin tarihi Uygarlığı’nın doğuşu ile denktir. Günümüzde Çin müziği, hem geleneksel mirasını yaşatmakta hem de çağdaş gelişimler göstermektedir. Çin Mitolojisinde yer alan efsanevi müzik insanı Ling Lun, bambu ağacının boruları ile kuş seslerini akort etmiştir. Antik Çin’de imparatorlar, halk şarkılarını toplayıp, koleksiyon yaparak halkın popüler iradesini ölçermiş. Müzik günümüzde de Çin açısından önemli.

Geleneksel Çin müziği hala sevilerek dinleniyor ve bambu boruları da hala bilinen en eski müzik aleti olma özelliğini koruyor. Çin müziğinin tarihsel önemi, Mısır müziği üzerinde yarattığı etkidir. Milattan önceki zamanlarda Akdeniz toplumlarının müziğinde ve Avrupa müziğinde de etkili olmuştur. Günümüzde Kore, Japonya ve Güneydoğu Asya’da, Çin müziğinin repertuar ve üslup özelliklerinin etkisi hissedilir.

Ayrıca Çocuk Gelişiminde Etkili Müzik Aletleri adlı yazımıza göz atabilirsiniz.

Moğolistan Müziği

Tarihte dünyaya hükmeden en büyük orduya sahip olan Moğolistanlılar sanat, el işleri ve özgün müzik yetenekleri ile kıyas götüremeyecek farklılıklara sahipler. Moğol müziklerinde ise özellikle ülkelerinin doğasından esintiler vardır. Şarkılarını daha çok hayvanları için söylemişlerdir. Atlarına git veya dur derken bunu melodi ile yapıyor, keçilerini gütmek için de şarkı söylüyorlar.

Moğolistan’ın bu özgün müziklerinin uluslararası piyasada müzikseverlere ulaşması oldukça yenidir. Örneğin Hanggai grubunun albümü. Grup bu albümle geleneksel Moğol halk ezgilerini enstrümantal yapılarla Batılı forma oturtup pop ve folk türünde sunuyor. Böylelikle Moğolistan’ın geleneksel şarkıcısı meşhur Norovbanzad’ın kendi başına gerçekleştirdiği kültürel bayrağını da devralmış bulunuyor.

Kuzey Kore Müziği

Kuzey Kore müziği folk, pop, enstrümantal, politik ve klasik sanatçılar barındırır. Vatansever ve politik müziğin yanı sıra Pochonbo Elektronik Topluluğu ve Moranbong Grubu gibi popüler gruplar ve klasik Kore halk müziğinin yeniden yorumlandığı müzik çalışmaları da vardır.

Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti müzikal diplomasiyi benimsemektedir. Son yıllarda Çin ve Fransa gibi Batı ülkelerinden ve Güney Kore'den müzisyenler ile işbirliği yapılarak yürütülen projeleri mevcuttur. Kuzey Kore'nin kuruluşunda, devrimci şarkı yazma gelenekleri devlete destek olmak için kullanılarak nihayetinde vatansever şarkı denilen müzik tarzı oluşmuştur. 1980’lerde Taejung Kayo klasik Batı senfonik müziğini ve geleneksel müzik formlarını birleştirmiş; şarkılar genellikle Batı tarzı büyük orkestra eşliğinde söylenir olmuştur.

Güney Kore Müziği

Güney Kore müziği duygusal, aristokratik, bilimsel ve dinsel tarzları olan geleneksel müzik yapısına sahiptir. Kore folk müziği değişik ve karmaşık formlardan oluşur ama tüm formlar Jangdan olarak adlandırılan ritim düzenini ve esnek melodi tarzını yaşatırlar. Çünkü değişik bölgelerin halk şarkıları Dongbu Folk Şarkıları adı altında birleşirler. Güney Kore müzik türleri şu şekilde sınıflandırılmaktadır: Pansori, Pungmul, ve Sanjo.

Malezya Halk Müziği

Malezya'da her eyalet, sözlü geleneğin farklı biçimlerini kullanır, ancak en popüler olanı halk şarkılarıdır. Mesela Ghazal Melayu (Malayca gazel) Malezya'nın her yerinde duyulabilir ancak daha çok Johor bölgesi’ne aittir. Bu tür halk şarkıları düğünlerde ve kültür festivallerinde de çalınıp söylenmektedir.

Genellikle aşk, yaşam ve evlilik temalı şarkılar icra eden topluluklar vardır. Malezya'da farklı türlerde halk müziği duyulabilir. Halk şarkılarında mesajlar ve hikâyelerin yanı sıra yerel bilgelik örnekleri nesilden nesle şiir biçiminde aktarılır. Malezya halk müziğinin çeşitliliği, Malezya toplumundaki kültürel grupları yansıtır.

Endonezya Müziği

Endonezya müziğinde, kültürel çeşitliliğin, yerel müzikal yaratıcılığın yanı sıra çağdaş müzik sahnelerine yenilik getiren yabancı müziklerin etkileri görülmektedir. Kendi kültür ve sanat tarihi ile kendi yapısal özelliklerine sahip ada ülkesi Endonezya’da genellikle dans ve tiyatronun da eşlik ettiği yüzlerce farklı müzik biçimi vardır.

Geleneksel müzikleri ve şarkıları, Hint ve Malay klasik müziğinin de etkisi ile güçlü ritimlere sahiptir. 1960'lı yıllarda Orques Murayu adlı müzik grubu Malay müziği ile rock müziğini birleştirerek çeşitli müzik eserleri ortaya çıkarmışlardır.  Modernleşme sürecinde Arap etkisi azalmış ama Hint etkisi devam etmiştir. İslami öğütler niteliğinde çok sayıda şarkıları mevcuttur.

Filipinler Müziği

Genel olarak Filipinliler tarafından bestelenen müzikal performans sanatlarını içerir. Kompozisyonlar genellikle farklı Asya, İspanya, Latin Amerika ve yerli etkilerin karışımıdır. Müzik türleri arasında yerel müzik, gong müziği, rondalla, harana-kundiman, tinikling, karinosa gibi yaygın olanlar sayılabilir. İspanya’nın Filipinler'i üç yüzyıldan fazla yönetmiş olması nedeniyle, Filipin kültüründe olduğu gibi müziğinde de İspanyol etkisini görmek mümkün. Özellikle halk müziğinde ve geleneksel müzikte İspanyol etkisi açıkça hissedilir.

Doğu Timor Müziği

Doğu Timor’da müzik, Portekiz ve Endonezya'nın kontrolü altında geçen tarihin izlerini taşıyor. Halk müziğinin en yaygın şekli, savaştan dönen erkekleri karşılamak için kadınların gerçekleştirdiği likurai dansıydı. Modern çağda, Doğu Timor müziği bağımsızlık hareketiyle bağlantılı olarak değişiklik göstermiştir.

Avustralya, Portekiz ve başka yerlerdeki göçmen topluluklarında yaşayan Doğu Timor’lu insanlar, Doğu Timor halk müziğini dünyanın birçok yerine taşımışlardır. Müzik ve dans, geleneksel Timor türlerinde iç içe geçmiştir. Sözlü gelenekten gelmiş ve nesilden nesle aktarılmıştır.

Brunei Müziği

Brunei’de çeşitli yerel halk müzikleri ve dansları vardır. Malezya, Singapur, Endonezya, Tayland, Filipinler gibi ülkelerle ortak kültürel özellikleri paylaşmaktadır. Balıkçılar tarafından balık tutarken söylenen halk müziği Adai-adai, Kedayan çocuklarının doğum günlerinden önce, hasat mevsiminin sonunda yapılan Kedayan müziği gibi türleri ve Aduk-Aduk isimli törensel dansları vardır.

Singapur Müziği

Singapur’da, rock ve poptan; folk ve klasiğe uzanan çok çeşitli müzik kültürü mevcuttur. Ülkedeki çeşitli etnik grupların farklı farklı müzik gelenekleri vardır. En büyük etnik grubu Çinliler oluşturur. Malaylar, Hintliler ve Avrasyalılar gibi farklı etnik kökenlerden insan toplulukları mevcuttur. Ülkedeki müzik çeşitliliğinin nedeni de bu durumdur.

Kentsel müzik türünün ağır bastığı bölgede pop, rock, punk ve diğer türler müziğin merkezindedir. Singapur halk müziği, Çin, Malay ve Tamil topluluklarının etnik müzik geleneklerini içerirken Batı klasik müziği sahnelerine de sahiptir.

Laos Müziği

Laos'un geleneksel müziği, enstrümanlar ve gelişimleri de dahil olmak üzere Tayland ve Kamboçya geleneksel müziği ile ortaklık gösterir. Laos müziğini ayırt edebilmek için, klasik olmayan halk gelenekleri, klasik müzik gelenekleri ve temel toplulukları ile vokal gelenekleri arasındaki farklılıkları incelemek gerekir. Laos'taki en popüler müzik türü yerli ‘mor lam’ müziğidir.

Tayland Müziği

Tayland müziği, Çin ve Hindistan'ın kesişme noktasındaki coğrafi konumunun ve Afrika, Yunanistan ve Roma ticaret yolları tarihinin yansıdığı özellikler taşıyor. Geleneksel Tay müziğinin en popüler iki tarzı luk thung ve mor lam’dır. İkincisi, Laos'un müziğiyle yakın ilişkidedir. Tay müziği dışında, ülkedeki etnik azınlıklar da (Lao, Lawa, Hmong, Akha, Khmer, Lisu, Karen, Lahu halkları) kendi müzik türlerini korumuşlardır. Son yıllarda Amerikan müziği son derece etkili hale gelmiştir.

Kamboçya Müziği

Kamboçya müziğinin tarihi antik çağa kadar uzanan kültürel geleneklerin izlerini taşır. Bu izler, Kmer İmparatorluğu zamanında, Hintli ve Çinli göçmenler gelmeden önce bölgede yaşayan özgün yerli kabilelerine aittir. Halk müziği, klasik müziği, sanat müziği, mohori, arak müziği gibi türleri yaygın olarak dinlenmeye devam etmektedir. Popüler müziğin hızla Batılılaşmasıyla birlikte Kamboçya müziği, dünya müziklerinden unsurları müziğine dâhil etmeye başlamıştır.

Ayrıca Özgün Müzik, Sanat ve Halk Müziğinde En İyi 35 Türkçe Düğün İlk Dans Şarkısı adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Vietnam Müziği

Geleneksel Vietnam müziği antik çağlardan günümüze kadar gelen geniş kültürel özellikleri kapsar. Vietnam, tarihi boyunca en çok Kore, Moğolistan, Japonya ve geleneksel Çin müziklerinden etkilenmiştir. Geleneksel Vietnam müziği dinî etkinliklerde ve geleneksel festivallerde kullanılmıştır. Vietnam'daki etnik çeşitlilik, müzik ortamını da çeşitlendirmiştir. Var olan etnik grupların her biri benzersiz müzik enstrümanlarına sahiptir.

Tayvan Müziği

Tayvan müziği, ülkenin kültürel tarihi boyunca geçirdiği ekonomik, sosyal ve politik değişimleri ezgilerine yansıtmıştır. Çin halk kültürü özelliklerinin yanı sıra kendine özgü sanatsal karakteri olan birçok yerli kabileye sahip olması nedeniyle, Tayvan'da çeşitli halk müziği türleri mevcuttur. Ayrıca, Batı klasik müziği ve çeşitli pop müziği türleri, Tayvan halkının beğeniyle takip ettiği türlerdir. Ayrıca Tayvan Mandopop (Mandarin pop müziği) türünün önemli merkezlerindendir.