Longoz Nedir? Türkiye’de Gidip Görebileceğiniz Longozlar

Longoz, yani halk arasındaki yaygın ismiyle subasar ormanları esasında eşine nadiren rastlanan orman ekosistemidir. Bu orman ekosistemleri, Türkiye’de sayılı yerle bulunur ve aynı zamanda Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar (DKMP) Genel Müdürlüğü’nün korumasındadır. Şaşırtıcı ve eşsiz doğa harikalarından olan longozlar haliyle doğa severlerin de ziyaret etmek istediği yerler arasına girmeyi başarmıştır. Henüz adını bile duymamış olanlar için kısaca longoz ormanlarını tanıyalım… Ne zamandır görmek isteyenler için ise Türkiye’de ziyaret edilebilecek 4 longoz ormanını inceleyelim…

Longoz Nedir?

Halk arasında subasar olarak adlandırılan longoz bir çeşit orman ekosistemidir. Derelerin denize doğru aktığı bölgelerde, derenin içerisinde akan kumlar kıyıda birikirler ve set oluştururlar. Oluşan bu setler, derenin denize aktığı ağzı kapatır ve derenin suyu oluşan özel bölgede birikir. Bu özel bölgeye longoz adı verilir. Kış ve ilkbahar aylarında suların altında kalan longozlarda yaz ve sonbahar aylarında ise kısmen su çekilmektedir. Tropikal ormanları andıran longozlarla taban su seviyesi düştüğünde kısa süre içinde bu özel ekosistem özelliklerini kaybetmektedir. Dolayısıyla, longoz ekosistemlerinin sürekliliği için en temel koşul suyun bol ve devamlı olmasıdır.

Longoz orman ekosistemlerinde barınabilen canlı türleri arasında kızılağaç, dişbudak gibi ağaç türleri, su menekşesi ve benzeri bitkiler, göl soğanı, kara leylekler gibi balıkçıl kuşlar bulunmaktadır. Ender rastlanan longoz orman ekosistemleri ülkemizde Kırklareli- İğneada, Sakarya- Acarlar, Bursa- Karacabey ve Sinop- Sarıkum gibi bölgelerde bulunmaktadır. Öte yandan, Samsun Kızılırmak Deltası’nda ise longoz özelliği gösteren ormanların kalıntılarına rastlanmaktadır. Longoz orman ekosistemleri hem dünya genelinde hem de ülkemizde artık nadir rastlanan doğa harikaları arasında yer almaktadır. Az sonra bahsedeceğimiz longoz ormanları dışında Türkiye’de yeterli büyüklükte ve kapalılıkta alüvyal longoz orman ekosistemleri kalmamıştır. Bu sebeple, ülkemizde ve dünya çapında son kalanlardan olan bu longoz ormanlarının varlığını sürdürebilmesi için korunmaları hayati önem taşımaktadır.

Ayrıca Dünyada Nesli Tükenen Bitkiler - Artık Göremeyeceğimiz 10 Bitki Türü adlı yazımıza göz atabilirsiniz.

Türkiye’deki Longoz Ormanları

Longoz ormanlarının oluşabilmesi için bazı koşullar bulunmaktadır. Bu nedenle longozlar çok kısıtlı alanlarda görülebilmektedir. Şanslıyız ki ülkemizde 4 farklı bölgede bu ender ormanlara rastlanmaktadır. İşte Türkiye'de bulunan longoz ormanları:

1. İğneada Longoz Ormanları Milli Parkı- Kırklareli

İğneada, ülkemizde longoz denince akla ilk gelen yerdir. Yıldız Dağları’nın eteğinde, Karadeniz’in kıyısında bulunan Kırklareli’nin Demirköy ilçesine bağlı bu doğa harikası, ziyaretçilerine ve doğa tutkunlarına sunduğu eşsiz manzaralarla görsel şölen vadetmektedir. Bilim insanları, İğneada longoz orman ekosisteminde pek çok bilimsel çalışma yapmıştır. Bu çalışmalar sonucunda, ekosistemin içerisinde farklı karakteristik özelliklere sahip 3 tane orman bulunduğunu tespit etmişlerdir. 3 farklı orman alanı, sınırları içinde bulunan göllerin isimleriyle anılmaktadır: Saka Gölü Longozu, Erikli Gölü Longozu ve Mert Gölü Longozu. Bu göller dahil tüm bileşenleriyle İğneada Longoz Ormanı’nın ekosistemi öyle zengindir ki içinde yalnızca bu bölgede yetişen ve ender görülen 17 bitki barındırmaktadır.

Yaklaşık olarak 2.511 dönümlük alanı kaplayan İğneada Longoz Ormanı, büyüklüğüyle sadece ülkemizin değil aynı zamanda Avrupa’nın da en büyük longoz ormanı unvanına sahip olmuştur. Öte yandan, güzelliğinin yanında kamp imkanıyla da doğa severlerin vazgeçilmez noktalarındandır. Rahatça kamp yapılabilen bu bölgede en sık tercih edilen alan Mert Gölü Longozu’dur. Ayrıca kamp bana göre değil diyorsanız, yerel halktan evini dönemlik kiraya veren pek çok misafirperver ve konaklayabileceğiniz çeşitli tesisler çevrede bulunmaktadır. İğneada Longoz Ormanı etrafında keşfedilebilecek diğer yerler arasında Dupnisa Mağarası, Demirköy ve Kıyıköy vardır.  

2. Acarlar Longoz Ormanı- Sakarya

İğneadan Longoz Ormanı’ndan sonra ülkemizde büyüklük anlamında 2. sırayı alan longoz ormanı Acarlar’dır. Aynı zamanda Türkiye’de tek parça halinde bulunan en büyük longoz ormanı unvanına da sahip olan Acarlar, Karadeniz Bölgesi’nde, Sakarya şehrinin kuzeyinde bulunan Karasu ve Kaynarca ilçeleri arasında kalan alanda bulunmaktadır. Şehir merkezine yaklaşık 50 kilometre uzaklıkta bulunan bu longoz orman ekosistemi, İstanbul’a ise sadece 190 kilometre mesafededir. Dolayısıyla İstanbul’dan günübirlik seyahatlerle ziyaret edilebilen Acarlar Longozu’na hafta sonları kamp yapmak için gitmek de mümkündür. Hemen hemen 12 kilometrelik alanı kaplayan ormanın etrafı diğer dişbudak ormanlarıyla çevrilidir.

Acarlar Longoz Ormanı, nadir bulunan bitki çeşitlerinin yanı sıra sazan, turna, kızıl kanat gibi balıklara; meşe ve kızılağaç gibi ağaç türlerine de ev sahipliği yapmaktadır. Öte yandan Acarlar, göçmen kuşların göç yolları rotasında bulunmaktadır. Göç zamanı yolu ülkemizden geçen kuşların iki rotasından olan bu longoz alanında yapılan bilimsel çalışmalarda 200 civarı kuş türü tespit edilmiştir. Üstelik bu göçmen kuşlar üreme zamanlarında da ormandan faydalanmaktadır. Ayrıca, ülkemizdeki endemik bitkiler listesinde bulunan su menekşesi de Acarlar Longoz Ormanı’nda görebileceğiniz türlerdendir. Bölge bakanlığın koruması altında olduğundan buraya gelen ziyaretçiler yalnızca belirli yerlere girebilmektedir. Dolayısıyla bu alanlarda, misafirlerin doğaya zarar vermemesi ama yine de rahat gezebilmeleri adına ahşap platformlar yapılmıştır.

3. Sarıkum Longozu- Sinop

Ülkemizin en kuzeyinde bulunan ucu olarak tanımlanan Sinop İnceburun’a epey yakın konumlanan Sarıkum Longoz Ormanı, Sarıkum Gölü ve etrafındaki diğer ormanlar dahil olmak üzere 1991 yılında 1. Derece Doğal Sit Alanı olarak ilan edilmiş ve bakanlık tarafından korumaya alınmıştır. 1987 senesinden beri Tabiat Koruma Alanı olan Sarıkum Longozu, Acarlar Longozu gibi göçmen kuşların göç rotası üzerinde yer aldığından zaman zaman hem bu kuşlara hem de 14 tane farklı endemik canlı çeşidine ev sahipliği yapmaktadır. Bu bölgede tespit edilen kuş türü sayısı 233’tür ve Dikkuyruk Ördeği ve Orman Kartalı gibi kuşlar kış mevsimini Sarıkum Longozu’nda geçirmektedir.

Ayrıca 4 Mevsim Çiçek Açan Bitkiler ve Özellikleri adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.

4. Karacabey Longoz Ormanı- Bursa

Acarlar ve İğneada gibi longoz ormanlarına kıyasla fazla kişi tarafından tanınmayan Karacabey Longoz Ormanı, Bursa’nın aynı adlı ilçesinde bulunmaktadır. Kış ve ilkbahar aylarında genel olarak sular altında olan orman, yaz ve sonbahar mevsiminde ziyaret için daha uygundur. Özellikle ilkbahar sonu yaz başı dönemde su üstünde açan nilüfer çiçekleriyle ziyaretçilerine enfes manzaralar ve görsel şölen, haliyle fotoğrafçılara da müthiş kaynak vadetmektedir.

Geçtiğimiz yıllarda ‘Recep İvedik’ serisinin çekimlerine ev sahipliği yaparak adını kısmen duyuran Karacabey Longoz Ormanı, bilim insanları tarafından keşfedilen 217 farklı kuş çeşidini bünyesinde barındırmaktadır. Bu türler arasında, sürmeli kum kuşu, yılan kartalları, kıyı çamur çulluğu, ak pelikanlar ve yalı çapkını gibi Türkiye’de ender görülen canlı çeşitleri sayılabilmektedir. Öte yandan, kuş türlerinin yanı sıra orman içerisinde farklı sürüngen tipleri de tespit edilmiştir. Aynı zamanda fazlasıyla zengin florasıyla görmeye değer olan Karacabey, deniz ve tatlı su balıklarının yaşadığı lagün göllerine de ev sahipliği yapmaktadır. Bu longoz ormanını diğerlerinden ayıran şey ise, kuş gözlemcileri için bünyesinde inşa edilen kulelerdir.