Pasifik Adalıları (Pacific Islander), Pasifik Okyanusu’ndaki Polinezya, Melanezya ve Mikronezya’dan çok çeşitli kültürel grupları ve milletleri kapsamaktadır. Polinezya, Hawaii, Paskalya Adaları ve Yeni Zelanda dahil olmak üzere bir üçgen oluşturan birkaç ada grubundan oluşmaktadır. Melanezya, Fiji, Papua Yeni Gine, Solomon Adaları, Vanuatu Adaları ve Yeni Kaledonya’yı içermektedir. Son olarak Mikronezya ise, Guam, Kiribati ve Marshall Adaları’nı içermektedir.

1. Polineyza

Bir grup ada olan Polinezya, Yeni Zelanda- Hawaii- Paskalya Adası üçgeninden oluşmaktadır. Bu üçgenin boyutu yaklaşık olarak 1,3 milyon karedir. Fazlasıyla büyük olan bu bölgenin adı ‘birçok ada’ anlamına gelmektedir fakat bu kadar çok adanın içerisinde nüfusun yaklaşık %70’i Hawaii eyaletinde yaşamaktadır.

Gemi yapımcılığı, gemicilik ve balıkçılıkta ustalaştılar

Nüfusu pek çok adaya yayılmış olduğundan, Polinezyalıların okyanus ortamlarının efendisi olması şaşırtıcı olmayacaktır. Başarılı gemi yapımcıları, gemiciler ve balıkçılar oldular. Yıldızlar ve güneşin gökyüzünde hareketi gibi iyi bilinen yön bulma yöntemlerini kullanmakla kalmadılar, aynı zamanda rüzgârı ve dalgaları okuma konusunda da ustalaştılar.

Ruhların buluştuğu ‘yaşam nefesini’ paylaşmak

Maori, Yeni Zelanda’nın yerli Polinezya halkıdır. Bu halkın ismi ‘normal’ veya ‘doğal’ anlamına gelmektedir. İfade, sıradan ve ölümlü insanları, tanrılar ve ruhlardan ayırmak için kullanılmıştır. Hong ise, Maori selamıdır. İki kişinin alınlarına ve burunlarına hafifçe bastırması, gözlerini kapatması ve derin nefes alması ile gerçekleşmektedir. Selam, kişilerin ruhlarının bir araya geldiği yaşam nefesini paylaşmayı ifade eder.

1 Mayıs Lei Günü

Lei, giyilmek üzere birbirine bağlanmış bir dizi nesne anlamına gelmektedir. En tanıdık lei ise çiçek çelengidir. Bu leiler başlangıçta, geleneğin parçası olarak eski Polinezyalılar tarafından giyildiler. Kültürün temel parçası haline gelen leilerle daha sonra da Hawaiililer tanıştı.

Bir lei, duygusal nedenden dolayı, genellikle şefkat belirtisi olarak, başka kişiye verilmek üzere yapılmaktadır. Gelenekçiler, hafifçe eğilerek ve alıcının almasına izin vererek bir lei uzatmaktadır. İnanışa göre leiler, mümkünse toplandıkları yere iade edilmeli, değilse bir ağaca asılarak, gömülerek veya yakılarak toprağa geri getirilmelidir. Ayrıca, 1 Mayıs’ta kutlanan Lei günü, Hawaii’de lei yapma, verme ve giyme kutlamasıdır. Festivaller arasında müzik, hula ve lei yapımı yarışmaları yer almaktadır.

Fransız Polinezyası ve Cook Adaları Ulusal Çiçeği

Geleneksel olarak giyilen tek çiçek leiler değildir. Pek çok yerde kadınların kulaklarının arkasında bir taç, Fransız Polinezyası ve Cook Adaları Ulusal Çiçeği, koymaları yaygındır. İlişkileri varsa sol tarafa, bekarlarsa sağ tarafa takmaktadırlar. Bu gelenek, kariyerinin bir kısmını Tahiti’de geçiren sanat Paul Gaugin’in resimlerinde görülebilmektedir.

Hula, Ori Tahiti, Haka ve Ateş Bıçağı Dansı

Dans, Polinezya kültürünün önemli bir parçasıdır. Pek çok farklı formu vardır ve her biri belirli ada grubuyla ilişkilidir. Her kültür için kendi dansı özeldir. Hula, yerli Hawaiililerin dansıdır ve kültürlerinin korunmasına yardımcı olmakla tanınmaktadır.

Ori Tahiti, kalça hareketlerinin davul vuruşlarıyla dönmesinden oluşan Tahiti dansıdır. Haka, Yeni Zelanda’nın geleneksel dansıdır ve güçlü, savaş benzeri jestleri tasvir etmektedir. Ateş Bıçağı Dansı ise, savaş bıçağının döndürülmesini içeren ve eski zamanlarda bir savaşçının zihnini savaşa hazırlamak için kullanılan Samoa dansıdır.

Ayrıca Madagaskar Hakkında Bilinmesi Gereken 15 İlginç Gerçek adlı yazımızı inceleyebilirsiniz

Geleneksel ve Batılı müziğin karışımı

Sömürgeleşmeden önce, Polinezya’nın müziği neredeyse tamamen vokalli, dansla yakından etkileşime giren ilahiler ve hikâye şarkılarla doluydu. Fakat Avrupalı misyonerlerin yanlarında getirdikleri ukulele ve gitar gibi enstrümanlarla işler değişti.

Halk, duydukları kilise ilahilerinin armonisiyle bu enstrümanları harmanlamışlardır ve bugün ada müziği geleneksel ile Batılı müziğin karışımı halindedir. Ancak adanın doğal ritimleri ve dans etme dürtüsü hala müzikteki yerini korumaktadır.

Kamehameha Günü

Adalıların bu özel gününde, Kral Kamehameha I, her yıl 11 Haziran’da tüm Hawaii adalarını tek bir monarşi altında birleştirdiği ve tanrıların manevi gücü olan mana ile barış içinde hüküm sürdüğü için onurlandırılmaktadır.

2. Melanezya

Melanezya adaları, kuzeybatıdan güneydoğuya, Yeni Gine (yarısı Endonezya’nın bir parçası olan Papua, diğer yarısı bağımsız Papua Yeni Gine) ile başlayan ve Solomon boyunca devam eden bir yay oluşturmaktadır. Melanezya adı, halkının koyu renk tenli olması nedeniyle Yunanca ‘mela (siyah)’ ve ‘nesoi (adaları)’ kelimelerinden türetilmiştir.

Batı Papua’daki Melanezyalı Halkın Dilleri Fazlasıyla Çeşitlidir

Batı Papua anakarasını ve çevresindeki küçük adaları mesken tutan halkın kelimenin tam anlamıyla birbirinden farklı konuştuğu gerçeği akıllara durgunluk vermektedir. Melanezya dilleri, Papuan olarak adlandırılan aynı kökten gelmesine rağmen kelimeleri ve aksanları oldukça farklıdır. Her köyün kendi dilini taşımasının temel nedeni ise coğrafi izolasyon ve sosyal kopukluktur.

Aynı Şekilde Çeşitlenen Olağanüstü Kültür

Batı Papua’daki Melanezyalı halk, şaşırtıcı bir şekilde giyimden günlük alışkanlıklarına, yemekten barınmaya kadar oldukça çeşitli ve alışılmadık geleneklere sahiptir. Mesela, Dani kabilesi tarafından gerçekleştirilen aşırı bir gelenek: parmak kesmek. Aile üyelerinden biri vefat ettiğinde, kişinin kadın yakınları parmaklarını feda etmektedirler. Geleneğin amacı ise kederi göstermek ve ataya saygı duymaktır. Yerliler bu geleneğe ‘Ikapilin’ demektedir.

Öte yandan, kavga geleneğine nadiren sahip olan diğer Endonezya etnik gruplarının aksine, neredeyse tüm Melanezyalı toplumlar savaş dansı yapmaktadır. Topluluklar bu dansın, cesaret, fedakârlık ve kahramanca eylemler gibi iyi şeyleri sembolize ettiğine kuvvetle inanmaktadır. Dans sırasında, sanatçıların her biri ‘koteka’ (erkek cinsel organını örtmek için kullanılan bir tür kurutulmuş kabak), kökünden yapılmış püskül etekler ve geleneksel boncuk aksesuarları giysiler giymektedir. Bunun dışında ‘Krombi’ ve ‘Pikon’ gibi müzik aletleri de zarif bir şekilde çalınmaktadır.

İnanç ve Hayat

Yaylada yaşayan Batı Papua halkı oldukça dindardır ve atalarından miras kalan geleneklerine bağlı kalmaktadır ve yüce yaşam tarzını sürdürmektedir. İnanç söz konusu olunca, Melanezya kültürleri her zaman animizm pratiğiyle ilişkilendirilmiştir. Bazıları Hristiyanlığa çevrilmiş olsa da ritüeli animist ruhlara tapmak olan geleneksel dinler Batı Papua’nın tamamında görülebilmektedir. Yetiştirilen domuzlar ise gelen ellikle adak olarak sunulmaktadır.

Dağlık bölgeye yerleşen halk, geçim kaynağı olarak topraklarını ekip biçer, tavuk ve domuz yetiştirirken tüketmek içinse patates tercih etmektedir. Ayrıca, Korowai halkı gibi ovada yaşayanlar ise, genellikle sago unundan ve sotelenmiş larvadan yapılmış ‘papedayı’ tüketmektedir. Kıyı bölgesinde ise beslenmek için balık avı tercih edilmektedir.

Ayrıca Dünyada Kaç Tane İnsan Irkı Var? adlı yazımızı inceleyebilirsiniz

3. Mikronezya

Pasifik Adaları’nın sonuncusu ve en küçüğüdür. Mikronezya adı da Yunanca ‘mikros (küçük)’ ve ‘nesos (adası)’ kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Binlerce küçük adadan oluşan Mikronezya, batıda Filipinler, doğuda Polinezya ve güneyde Melanezya olmak üzere diğer üç ada bölgesi ve ayrıca daha geniş Austronezya halkları topluluğu ile yakın bir kültürel tarihe sahiptir.

Pe’bai ve Faluw

Melanezya’da en batıdaki ada zinciri Yap’ta her köyde bulunan ‘Pe’bai’ ve ‘Faluw’ isimli toplantı evleri kültürel anlamda en sağlam gelenekleridir. Pe’bai, erkeklerin, kadınların ve çocukların çeşitli topluluk etkinlikleri için bir araya geldiği bir tür halka açık salondur. Faluw ise kıyı şeridinde bulunmaktadır ve bir liman, erkekler için çalışma alanı ve geleneksel iş becerilerini geliştirmek için bir öğrenme alanı olarak hizmet etmektedir. Ayrıca Faluw’lara kadınların yaklaşmasına izin verilmemektedir.

Taş Para

Yap dilinde ‘Raay’ veya ‘Feaq’ olarak adlandırılan bu taş paralar, geleneksel bir para birimidir ve bugün bile kullanıldığı için dünyada bir eşi daha yoktur. Her bir parçasının değeri, adaların sözlü tarihinden gelmektedir. Devasa oyulmuş taşlar, Palau’daki bir taş ocağından çıkarılmış ve Yapese kültürünün mihenk taşı olarak kalmıştır.

Adalıların Yetenekleri

Yerel bir kulübe inşa etmek, hasır örmek, örgülü palmiye kabuğundan ip yapmak, taro dikmek, yaban domuzu avlamak, tuzak kurmak, kano oymak, Hindistan cevizi ağacına tırmanmak, yerel ilaçlar ve tentürler hazırlamak veya güzel çiçeklerden lei yapmak gibi ada yaşam tarzının önemli parçaları haline gelmiş yetenekleri bulunmaktadır.

Geleneksel Danslar

Bir bayramda ya da bir şefin evlenmesi gibi özel günlerde özel danslar sergilenmektedir. Toplumun bir kesiminden ziyade, herkesten dans etmeyi bilmesi beklenmektedir. Bu nedenle çocuklar talimatları anlayabilecek yaşa gelir gelmez, ebeveynleri onlara öğretmeye başlamaktadır.

‘Churu’ denilen dans, köylerin tarihi ve öğretilerin şarkılarıyla nesilden nesile aktarılmıştır. Bu dansta, dansçılar vücutlarını Hindistan cevizi yaprakları ve çiçeklerle kaplamaktadır. Aynı zamanda cilde altın bir parlaklık vermek için derilerini zerdeçal ve Hindistan cevizi yağı ile ovmaktadırlar. Kadın ve erkekler bu dansı ayrı gruplar oluşturarak yapmaktadırlar.

Pohnpeian halkının geleneksel dansları ise, çimen etekleri ve mwaramwar (güzel çiçeklerden ve yapraklardan yapılmış başlıklar) giyen kadın ve erkekler tarafından yapılmaktadır. Bu dansta da dansçıların vücutları parlak görünmesi için Hindistan cevizi yağı ile ovulmaktadır. Halkın eşsiz dansları arasında erkekler ve kadınlar için sopa dansı (erkekler için Tokia, kadınlar için Kepir) ve hem erkeklerin hem de kadınların dans ederken birlikte şarkı söylediği yürüyüş dansı ‘Lehp’ bulunmaktadır.